Als je deze strook ziet is het best mogelijk dat onze website niet optimaal functioneert of zelfs niet werkt bij bepaalde onderdelen. Je gebruikt best een recente versie van Chrome, Firefox, Safari of Edge.

Contact | Secretariaat
Martine Pollier
Zandstraat 324, 8200 Brugge
T +32 50 322 420
info@archipelvzw.be

Reis

California

Los Angeles, San Fransisco & La Jolla
31.03 10.04 2007
Verenigde Staten

Een architecturale zoektocht langs schitterende landschappen, adembenemende kusten of onmogelijk uitgestrekte ‘sprawl’-cities met als leidraad 120 jaar hedendaagse architectuur.

Toen iemand in 1995 suggereerde om met Archipel een reis naar Chicago te ondernemen, werd hij goed gek verklaard. Toen was er immers de traditie om met 40 à 45 architectuurfreaks elk jaar een bescheiden uitstap te maken en voor een verre, langere reis zouden nooit voldoende mensen warmlopen. Met 97 zijn we toen afgereisd op zoek naar wolkenkrabbers en naar de meesterwerken van Frank Lloyd Wright voor een ervaring die als onvergetelijk staat geboekstaafd. Archipel stond op de wereldkaart. Na Japan 1998 wordt California 2007 onze derde grote stap voorwaarts. Dankzij ARCHIMUNDO kreeg Archipel de gelegenheid een CALIFORNIAREIS te programmeren en te organiseren. Diezelfde reis willen we nu aanbieden aan de Archipelleden. We bezoeken San Francisco en Nappa Valley, Los Angeles, Hollywood, Santa Monica en reizen tot La Jolla (San Diego) aan de Mexicaanse grens. Een verre en vermoeiende reis naar de Westkust van de Verenigde Staten. Een adembenemende architecturale zoektocht langs schitterende landschappen, rondborstige stranden, adembenemende kusten of onmogelijk uitgestrekte ‘sprawl’-cities.

Wim Supply

Vandaag de dag staat de architectuur in de Verenigde Staten niet hoog aangeschreven. Europeanen wijzen veelal met de vinger omdat het erfgoed van de VS, als land met een nog korte geschiedenis, erg beperkt is. Dat zou eveneens de reden zijn waarom het land moeite heeft met het vinden van een eigen bouwstijl. Maar ondanks het korte leven dat de gebundelde Westerse staten zijn beschoren, hebben zij in de geschiedenis voor menige bewonderenswaardige moraalontluizingen gezorgd (o.a. de hoogbouw in Chicago onder invloed van William Le Baron Jenney, Dankmar Adler en Louis Sullivan, de Case Study Houses in California, Ludwig Mies Van der Rohe, Frank Lloyd Wright, Louis I. Kahn), hebben zij Europese beloftevolle talenten zoals Rudolph Schindler en Richard Neutra naar zich toe getrokken en zijn zij momenteel een voedingsbodem voor talloze waardevolle projecten van Europese architecten dankzij de actuele globalisering. De actieradius van architectuur neemt immers toe en ontwerpen van Herzog & de Meuron, OMA, Zaha Hadid rollen als maquettes over de oceaan en komen tot stilstand in een van de bevoorrechte Noord-Amerikaanse investeringsgebieden.

Geen reden dus om de USA in de doofpot te steken en meer dan ooit een reden voor Archipel om zich opnieuw bewust te maken van de rol die de Verenigde Staten heeft gespeeld en nog steeds speelt in onze architectuurontwikkeling. Het is daarom niet de bedoeling om tijdens de reis enkel de hedendaagse kaskrakers een bezoek te brengen, maar om eveneens een aantal belangrijke ‘roots’ van de Amerikaanse architectuur en de invloed ervan op de Europese architectuur bloot te leggen en vice versa. De oudste te bezoeken bouwwerken dateren daarom van het begin van de vorige eeuw.

De zoektocht naar eenvoudige waarden vond onder andere zijn oorsprong in theoretische werken van Pugin, Ruskin en Morris waarin werd verkondigd dat authentieke architectuur zou worden bewerkstelligd door de directe expressie van morele waarden, als reactie op de impact van de Industriële Revolutie op de sociale organisatie, de bouwmethodes en de morele basis van cultuur. Voor de Verenigde Staten was de katalysator van deze Arts & Crafts transformaties zonder twijfel Frank Lloyd Wright. Ontwerpen zoals Barnsdall Hollyhock House en het Ennis House van F.L. Wright en het Gamble House van Greene & Greene tonen dat de Amerikaanse architecturale ontwikkeling zowel was geholpen als gehinderd door het ontbreken van een lange coherente nationale traditie: gehinderd omdat er betrekkelijk weinig maatstaven en richtlijnen waren omschreven, maar geholpen omdat de situatie een zekere mate van experimentalisme aanmoedigde.

Het decennium tussen het einde van de eerste wereldoorlog en de Wall Street beurscrash van 1929 betekende een bouw’boom’ voor de Verenigde Staten. Dit spiegelde zich in het profiel van de grote steden, de opkomst van de hoogbouw, de groei van snelwegen en de ontwikkeling van de ‘suburban sprawl’. De resulterende druk op de stedelijke diensten waren overdonderend, maar deze crisis vond weinig aanspraak bij Amerikaanse architecten. De Europese avant-garde ideologie had geen equivalenten in de Verenigde Staten. Reformistische ideeën werden bewaard voor anti-stedelijke dromen, voor de microcosmos van de individuele woning, veelal in een geïsoleerde context van de stad. Het is in dit kader dat de reis enkele bezoeken aan Case Study Houses van o.a. Pierre König, Richard Neutra, Rudolf Schindler en Craig Ellwood heeft ingezet als een van de belangrijkste geschiedkundige aandachtspunten.

Vele Amerikaanse projecten van Kahn (we bezoeken het Salk Institute in La Jolla), Gropius en Breuer in de jaren 40 getuigen van het ontstaan van een Nieuwe Zakelijkheid in de Verenigde Staten. Dat die beweging lang niet zo zelfbewust of polemisch optrad als haar Europese tegenhangster, is vooral terug te voeren op het gebrek in de VS van een vergelijkbare ideologische basis. De ‘beweging’ was bovendien sterker op de erkenning van het publiek aangewezen. Daarom bleef zij anti-monumentaal, paste inheemse materialen toe en gaf veel aandacht aan topografie en klimaat.

Na de oorlog werd het maatschappelijk engagement van de New Deal echter door een groeiende tendens naar monumentaliteit verdrongen. Deze laatste neiging vond haar oorsprong in de aanspraken van de Verenigde Staten om hun status van wereldmacht kracht bij te zetten, maar had evenzeer te maken met de culturele onzekerheid die zich na de tweede wereldoorlog deed gelden. Kort daarop zou Amerika overspoeld worden door een vloedgolf aan monumentale bouwwerken die nog steeds aan de gang is, zij het dan dat deze wordt bestempeld als een ‘geïmporteerde’ tsunami: getuigen daarvan zijn o.a. het De Young Museum door Herzog & de Meuron, het Yerba Buena Center door Fumihiko Maki, het Jewish Museum door Daniel Libeskind, de kathedraal van Los Angeles door Rafael Moneo, etc.

Dominique Pieters

Deze reis werd hernomen samen met NAV van 4 tot 13 April 2009
Reisbegeleiders: Dominique Pieters, Wim Supply, Géry Vandenabeele & Arnout Fonck

Programma

D1

Brussel
San Fransisco

D2

San Fransisco
De Young Museum of Fine Arts – Herzog & de Meuron, 2005
California Academy of Science – Renzo Piano, 2008
St Mary’s Cathedral – Pierre Luigi Nervi, 1971
Victorian houses , 1874-90
Mission Dolores , 1791
SF MoMA – Mario Botta, 1990-96
Yerba Buena Center for the Arts – Fumihiko Maki, 1993
MoAD Museum of African Diaspora – Freelon Group
Metreon
St Regismuseum Tower & Hotel
Contemporary Jewish Museum – Daniël Libeskind, 2008
SF federal Building – Morphosis, 2007

D3

San Fransisco
Nappa Valley
The Golden Gate Bridge – Joseph B. Strauss, Charles A. Ellis, Irving F. Morrow, 1937
Marine County Civic Center – Frank Lloyd Wright, 1957-66
Clos Pegase – Michael Graves, 1987
Domus Winery – Herzog & de Meuron, 1998
Bay Bridge – Ralph Modjeski, 1936

D4

San Fransisco
Cablecar
Transamerica Pyramid – William Pereira, 1972
Xanadu Gallery-Morris Gift Shop – Frank Lloyd Wright, 1950
Asian Art Museum – Paffard Keatinge-Clay, 1970
SF Art Institute murals – Diego Rivera, 1931
University of Stanford – Frederick Law Olmsted (masterplan), 1891
Hanna Residence – Frank Lloyd Wright, 1937
Clark Center – Norman Foster, 2003

D5

Los Angeles
Schindler-Chase House – Rudolph Schindler, 1922
Lovell Health House – Richard Neutra, 1929
Vanderleeuw Research House II – Richard Neutra, 1966
Case Study House #22 – Pierre König, 1960
Case Study House #21 – Pierre König, 1958
Ennis Brown House – Frank Lloyd Wright, 1924
Barnsdall Hollyhock House – Frank Lloyd Wright, 1921
Goldstein-Sheats house – John Lautner, 1963

D6

Pasadena & Downtown LA
Gamble House – Greene & Greene, 1908
Art Center Wind Tunnel – Daly Genik,2005
Art College Center – Craig Ellwood, 1974
Union Station – John & Donald B. Parkinson, 1939
Caltrans Station – Morphosis, 2004
Hall of Records – Richard Neutra
Cathedral of our Lady of the Angels – Rafael Moneo, 2002
Walt Disney Concert Hall – Frank Gehry, 2004
MoCA, Museum of Contemporary Art – Arata Isozaki, 1985
Pershing Square – Ricardo Legoretta, 1994

D7

San Diego
Garden Grove Crystal Cathedral – Philip Johnson & John Burgee, 1979-90
Drive Inn Church – Richard Neutra, 1961
Visitors Center – Richard Meier, 2002
La Jolla, San Diego
Salk Institute – Louis Kahn, 1959-65
Newport beach, San Diego
Lovell Beach House – Rudolf Schindler, 1926

Ribera Buena – Rudolf Schindler
Watts Towers – Simon Rodia, 1921-54

D8

Los Angeles
Hollywood, the Walk of Fame
Santa Monica
Venice Beach
Culver City: the Beehive, the Box, Slash, Backslash, Stealth & Umbrella – Eric Owen Moss, 1986-2000
bookshop Hennessey & Ingalls
Case Study House #8 – Charles & Ray Eames
#9 of Eames House – Charles & Ray Eames, 1949
#9 of Entenza House – Eames & Saarinen, 1949
#18 of West House – Rodney Walker
#20 of Bailey House – Richard Neutra
Chat / Day Building – Frank Gehry, 1984-91

D9

Los Angeles
Getty Museum – Richard Meier, 1989-97
Prada Epicenter shop – OMA, 2004
Anderton Court Shop (now Tallarico) – Frank Lloyd Wright, 1954

D10

Los Angeles
Brussel

D11

Brussel