Als je deze strook ziet is het best mogelijk dat onze website niet optimaal functioneert of zelfs niet werkt bij bepaalde onderdelen. Je gebruikt best een recente versie van Chrome, Firefox, Safari of Edge.

Contact | Secretariaat
Martine Pollier
Zandstraat 324, 8200 Brugge
T +32 50 322 420
info@archipelvzw.be

Reis

Mexico

Masa y Vacio,... Color y Pasion.
29.10 13.11 2016

Met de steun van:

Romantisch, passioneel, zinnelijk, tragisch en wreed, dat zijn de Mexicanen en dat is hun geschiedenis. En kleurrijk. Het diepe blauw van Frida Kahlo. Het snijdende rood van Diego Rivera of Juan O’Gorman. Het verblindende goud van Matthias Goeritz. Het vloeiende wit van Felix Candela. Het in zon gedrenkte oker van Ricardo Legoretta. Het mysterieus dieproze van Luis Barragan.

Masa y Vacio, Massa en leegte

Mexico-stad zinkt. Zes centimeter per jaar. Zachtjesaan. Alsof het hierover beschaamd is. Natuurlijk was het geen goed idee om een stad op te richten op een klein eiland in het midden van een meer. En meer nog, om het Texcoco-meer later droog te leggen en er de funderingen van een miljoenenstad de modder in te jagen. Verwijt het de arend die volgens de ontstaanslegende hier een slang wilde verorberen.

Ondanks alles is het een stad die blijft bewegen. Ook al is het niet steeds duidelijk in welke richting. Het maakt deel uit van haar contradictorische natuur: een stad geobsedeerd door haar verleden, maar open voor alles wat nieuw is. Een dynamisch en efficiënt bolwerk dat tegelijk chaotisch en corrupt is. Met een architectuur die doorheen de geschiedenis steeds opnieuw is gedefinieerd door de specifieke relatie tussen massa en leegte, tussen monolithische monumentaliteit en open ruimte.

Tijdens de twintigste eeuw was de Mexicaanse architectuur bedreven genoeg om ruimtelijke en monumentale concepten zoals bij de ruïnes van Teotihuacán of het door paleizen en religieuze bouwwerken omzoomde derde grootste stadsplein ter wereld, de Zócalo, te vertalen naar een hedendaagse vormentaal.

De campus van de Nationale Autonome Universiteit van Mexico (UNAM), ingehuldigd in 1952, is zonder twijfel het meest ambitieuze modernistische voorbeeld hiervan. Mario Pani en Enrique del Moral brachten voor elk gebouw een vooraanstaand architect, een jong architect en een architectuurstudent samen. De architectuurtaal is modern –vrije plattegronden, gebouwen op pilotis, grote glasoppervlakken–, maar twee karakteristieken onderscheiden de campus van generische moderne architectuur: de reïnterpretatie van Meso-Amerikaanse platformen in de esplanades en de toevoeging van talrijke (veelal driedimensionale) muurschilderingen op de gevels door onder anderen Juan O’Gorman, David Alfaro Siqueiros, Diego Rivera en Francisco Eppens.

Voorbij enig politiek discours is monumentaliteit in Mexico-stad ook op een abstracte manier benaderd door coryfeeën als Luis Barragán. De Torres Satélite, vijf enorme gekleurde prisma’s in het midden van een snelweg, zijn ontworpen vanuit het perspectief van de autobestuurder – de droom van elke Italiaanse futurist. Hier is het evenwichtsspel omgekeerd: de massa vormt het statische centrum, de leegte is de instabiele perimeter als perpetuum mobile. Ook de kleuren van de Azteekse muurschilderingen vormen niet alleen hier, maar in talloze poëtische projecten van Barragán de abstracte protagonist. En dat alles onder de blauwe hemel, el cielo azul.

Maar de eindeloze hemel en de zeemzoete zon kunnen ook pittig en scherp zijn… In “Bajo el sol jaguar”1 (1982) legt Italo Calvino in zijn kenmerkende droge taal verslag van een reis naar Mexico met zijn echtgenote Olivia. Hij vertelt hoe ze zich beiden –net zoals nagenoeg alle Mexicanen– overleveren aan eten. Onder de afstandelijke taal schuilt een intensiteit van emotie. In eerste instantie gebruikt het koppel met relatieproblemen het soms mondverschroeiende eten als substituut voor sex. Maar Calvino stelt via deze primaire obsessies ook scherp op het cannibalisme. Hun ‘honger’ naar ‘verslindende’ gemeenschap staat tegelijk symbool voor de bloederige geschiedenis van het land. Niet alleen de inheemse offerrituelen of de koloniale massa-slachtingen, maar ook de hedendaagse wreedheid ontsnapt er niet aan.

Het Tlatelolco-plein, beter bekend als het plein van de drie culturen (met pre-hispanische ruïnes, een koloniale kerk en een modernistisch cultureel centrum) is zo’n tragische plek. Niet alleen omwille van de studentenmoord van 1968. Het gebeurt soms dat Mexico niet langzaam zinkt, maar zinkt met overtuiging. Zonder schaamte. Dat gebeurde in 1985, wanneer een aardbeving de stad verwoestte. Onder de meeste modernistische gebouwen die in elkaar zakten, bevonden zich ook appartementsgebouwen van Nonoalco-Tlatelolco uit 1964. Van de 102 residentiële gebouwen met 12.000 wooneenheden zijn er die dag twaalf verdwenen. Sindsdien is de plek van cruciale waarde binnen de geschiedenis van de metropolis en betekent de datum het einde van het geloof in het moderne utopia.

Maar in Mexico-stad is niets statisch. Ondanks het gegeven dat 63 procent van de woningen door de bewoners zelf zijn samengesteld uit afval en/of goedkope materialen (sloppenwijken of autoconstrucción), schieten nieuwe wolkenkrabbers en luxueuze residenties als paddenstoelen uit de grond. Controversiële openbare gebouwen zoals het Soumaya Museum, geboren als een spectaculair anachronisme, staan lijnrecht tegenover elegante en voorzichtige meesterwerken zoals deze van de hand van Alberto Kalach. Gevoelige stedelijke interventies zijn doorgevoerd, publiek transport geraakt stilletjesaan georganiseerd en de bouw van een nieuwe luchthaven door Norman Foster en Fernando Romero (FR.EE) zal starten.

Eigenlijk is Mexico-stad niet aan het zinken. De ciudad dobbert. Als kurk. Hoe hard je ook probeert haar onder water te duwen, ze komt steeds weer naar het oppervlak. Ze zweeft.

Dominique Pieters.

Tekst geïnspireerd op het artikel ‘A floating coark’ door Juan Carlos Cano in ‘Tank Magazine’, m.u.v. de passage over Italo Calvino.

 

Color y Pasion, Kleur en Passie

Si tienes un hondo penar, piensa en mi… Si tienes ganas de llorar, piensa en mi …2

Wenende gitaren zingen in jouw hoofd. Je voelt de Mexicaanse passie en pijn. Het lied, bij ons bekend in de versie van Luz Casal3, is in 1943 ontstaan uit het hart en het bloed van de Mexicaan Agustin Lara.

Romantisch, passioneel, zinnelijk, tragisch en wreed, dat zijn de Mexicanen en hun geschiedenis. En kleurrijk. Het overrompelend kleurenpalet is adembenemend en doorspekt de cultuurervaring van deze reis.

Het diepe blauw van Frida Kahlo. Het snijdende rood van Diego Riveira of Juan O’Gorman. Het verblindende goud van Matthias Goeritz. Het verglijdende glooiende felle wit van Felix Candela. Het in zon gedrenkte oker van Ricardo Legoretta en het mysterieuze dieproze van Luis Barragan.

Het Salk Institute van Louis Kahn in San Diego California was de aanzet van deze Mexicoreis. Alhoewel Salk weinig door kleur is vormgegeven, is de invloed van Barragan op het magistrale binnenplein, uitkijkend op zee, blijven nazinderen.

“In Mexico heb ik een architect ontmoet: Luis Barragan… een absoluut buitengewone persoonlijkheid. Doorheen zijn tuinen vloeit een kleine bron van stromend water, en dat is zo ingrijpend dat alle aangelegde landschappen ter wereld het daartegen moeten afleggen.”
Louis Kahn

Luis Barragan was ook voor ons een openbaring. Zijn poëtische verbeelding creëert tuinen, huizen en fonteinen van adembenemende schoonheid: metafysische landschappen voor meditatie en sereniteit. Ook de ontdekking van zijn geaardheid en levenswandel, zijn diepgeworteld geloof en zijn innerlijke identiteitsstrijd was een openbaring.

“Mi hogar es mi refugio, una pieza de arquitectura emocional.”4
Louis Barragan

Maar Mexico is zoveel meer dan Barragan. We vertrokken op prospectie met een lijst van 228 projecten. Uiteindelijk zijn een vijftigtal sites en projecten weerhouden die volgens ons een sprankelend overzicht vormen van de veelkleurige ziel van de Mexicaanse architectuur en haar geschiedenis. Een zeer gevarieerde selectie die ons en hopelijk jullie heerlijk passioneel en emotioneel zal verrassen. Een typisch Archipel-programma.

“Mexico… is geen curiosum om te bezoeken, maar een leven om te worden geleefd.”5
Henri Cartier-Bresson

“Er is geen opwinding in de wereld te vergelijken met de opwinding van het besef dat je op weg bent naar Mexico.”6
Philip Guedalla

Wim Supply

Reisbegeleiding: Sigrid Decramer, Miek Goossens, Wim Supply en Dominique Pieters

 

1 “Onder de zon van de jaguar.”

2 “Als je zwaar verdrietig bent, denk aan mij. Als je wil wenen, denk aan mij.”

3 Het lied kennen we uit de film van Pedro Almodovar: “Tacones Lejanos”(High Heels) (1993).

4 “Mijn huis is mijn toevlucht, een plek van emotionele architectuur.”

5 Henri Cartier-Bresson ging op 26-jarige leeftijd op etnografische expeditie naar Mexico. Die mislukte, maar hij besliste er een tijd te blijven en te fotograferen.

6 Philip Guedalla (1889-1944) was een Britse advocaat, historicus en reisverslaggever.

Programma

MEXICO: van zaterdag 29 oktober tot en met zondag 13 november 2016
De basisreis Mexico zonder Yucatan vertrekt zaterdag 29 oktober 2016 vanuit Brussel en komen dezelfde avond aan in Mexico.Van zondag 30 oktober tot vrijdag 11 november reizen we in en omheen Mexico Stad en zwermen uit naar Cuernavaca en Teotihuacan. Met de bus, metro of wandelend verkennen we de vele aspecten van de stedebouwkundige, architecturale en kunstzinnige zoektocht naar een nieuwe en betere wereld. Deze reis geeft een kleurrijk overzicht van wat in Mexico leefde vanaf het begin van onze jaartelling tot op vandaag. De basisreis Mexico sluit af met de terugvlucht op zaterdag 12/11, thuiskomst zondag 13/11.

MEXICO+YUCATAN: van zaterdag 29 oktober tot en met vrijdag 18 november 2016
We reizen, tijdens de uitbreiding, een vijftal dagen doorheen het schiereiland Yucatan. We vliegen zaterdag 12 november vanuit Mexico City naar Merida en zwermen vandaaruit doorheen een heerlijke afwisseling van natuur en cultuur.
Yucatan ligt in het zuidoosten van het land. Het is een populaire toeristische regio waarin strand, natuur en Mayacultuur de grote trekpleisters van het gebied vormen. Het schiereiland heeft een aangenaam klimaat, ook in de winterperiode. De meeste toeristen gaan naar Yucatan voor strandvakanties aan de oostkust (Cancun, Playa del Carmen,enz…). Wij laten dat links liggen en blijven aan de westzijde en bezoeken enkele uitzonderlijke Mayasites, gecombineerd met prachtige koloniale steden, kloosters en kerken uit de tijd van de Spaanse overheersing.
Hoogtepunten zijn: Chichen Itza, Uxmal, Campeche, Valladolid en het gele stadje Izamal. We volgen ook een deel van ‘La Ruta Puuc’. Puuc is een regio in Yucatan die vooral in de klassieke Mayaperiode heeft gebloeid en een uitzonderlijke en indrukwekkende architectuurstijl heeft ontwikkeld. Volgens de Duitse etnoloog en archeoloog Berthold Riese telt Yucatan meer dan vierhonderd Mayasites.
Niet alle sites hebben de toeristische status van Chichen Itza en zijn daardoor vaak nog te bezoeken zonder hinderlijke drukte. Toch zijn sommige locaties even mooi zoniet mooier. Het bezoek is meestal een rustige en ontspannende verademing.
De Mexico+Yucatan-reis sluit af met de terugvlucht op donderdag 17/11, thuiskomst vrijdag 18/11.

onze ruime selectie

TRES CULTURAS
Escuela Normal de Maestros ‘La Normal’ – Mario Pani
Templo San Antonio de las Huertas – Felix Candela
Nonoalco Tlatelolco Housing Complex – Mario Pani & Luis Ramos Cunningham
Plaza de tres Culturas – Mario Pani
Biblioteca José Vasconcelos – Alberto Kalach

REVOLUTION & CITY OF BOOKS & MARKTEN
Monument to the revolution – Carlos Obregon Santacilia
La Ciudadela-Royal Tobacco Factory-City of Books
Escuela técnica Industrial – Vocacional 2 – Juan O’Gorman
mercado La Ciudadela
Metro Candelaria – Felix Candela
Mercado de la Merced – Enrique del Moral

KAHLO RIVERA & O’GORMAN
Casa y estudio Diego Rivera & Frieda Kahlo – Juan O’Gorman
Casa O’Gorman – Juan O’Gorman
San Angel Inn
Officinas Falco – Rojkind Arquitectos + Gabriela Etchegaray
Casa Galvez – Luis Barragan
INIFED | CAPFCE – Francisco Artigas

CUERNAVACA
Capila de San Felipe de Jesus – Felix Candela
La Tallera – Museum Siqueiros Cuernavaca – Frida Escobedo
Palacio de Cortez
Heroico Colegio Militar – Agustin Hernandez

LAS CAPUCHINAS & PEDREGAL & ARQUINE
Mercado Roma – Rojkind Arquitectos
Polyforum Siqueiros
La Capilla de Santa Monica – Felix Candela
Capilla Las Capuchinas Sacramentarias – Luis Barragan
Museo Anahuacalli – Diego Rivera
Casa Prieto López – Luis Barragan

UNAM
Estadio Desportivo de Ciudad Universitaria – Augusto Perez Palacios, Jorge Bravo, Raul Salinas
Biblioteca central universitario) – Juan O’Gorman and Diego Rivera
Pavellon de Rayos Cosmicos – Felix Canderla
Masterplan UNAM – Mario Pani & Enrique del Moral
MUAC Museo Universitario Arte Contemporaneo – Teodoro González de León

TEOTIHUACAN
Teotihuacan

SOUMAYA & TAMAYO & ANTROPOLOGIA
Museo Soumaya – Fernando Romero
Museo Jumex – David Chipperfield
Memorial a las Victimos de la Violencia – Gaeta Springall Arquitectos
Museo Nacional de Antropologia – Pedro Ramirez Vazquez
Museo Rufino Tamayo – Teodoro González de León y Abraham Zabludovsky

EGERSTROM & BACARDI
Los Clubes Egerstrom – Luis Barragan
Edificio Bacardi – Mies Van der Rohe
Plaza Bebederos – Luis Barragan
Torres Satelite – Luis Barragan & Mathias Goeritz

ZOCALO CENTRO HISTORICO
Zocalo
Grand Hotel
Palacio Nacional) – Vicente Mendiola & Manuel Ortiz Monasterio
Colegio San Idelfonso – Samuel Chavez
Templo Mayor

BARAGANHOUSE
Luis Barragan House and Studio
Archivo Diseño y Arquitectura – Arturo Chavez Paz + Fernando Romero
Galeria Kurimanzutto – Alberto Kalach
Casa Gilardi – Luis Barragan

VRIJ PROGRAMMA
La Casa Azul Frieda Kahlo
Casa Leon Trotzky
Museo del Eco – Matthias Goeritz