Greg Lynn, FORM (US)

Photograph © Peter Bennetts 2006. 'All rights' Greg Lynn Form. Het experiment in de architectuur staat bij Greg Lynn centraal. Deze Amerikaanse utopisch denkende architect laat een veelheid met de computer gegenereerde vormen zien op basis van principes uit de moderne fysica, biologie en mathematica. Van een onbegrip getuigende mode die lukraak schema’s en grafieken uit de moderne beta-wetenschappen in vorm omzet, is bij Lynn geen sprake. Hij doet gespecialiseerd onderzoek naar de toepassingen in de woningbouw van de mogelijkheden van computergestuurde flexibele fabricagetechnieken, zoals die in andere industrieën zijn ontwikkeld. Wie denkt dat zijn oeuvre na de Korean Presbyterian Church in New York nauwelijks meer is uitgebreid, heeft het goed mis. Op gestage wijze slaagt hij erin zijn identiteit te ontvouwen aan de hand van diepgaande voorstellen. Zo werkte hij niet alleen samen met het Nederlandse bureau UN Studio aan het wedstrijdontwerp voor de Twin Towers, zijn internationale erkenning neemt ook in andere randdisciplines toe. In Europa is hij een graag geziene gastprofessor en onlangs startte de meubelgigant Vitra de productie van de zetel Ravioli. Algemeen baseert zijn werk zich op de mogelijkheid van de informatica om een vorm te laten evolueren, waarbij rekening wordt gehouden met geprogrammeerde parameters.

In cyberspace gecreëerde digitale vormen zijn bijzonder uitdagend omdat ze schaalloos zijn, niet worden gestuurd door tectoniek en niet zitten vastgeankerd aan materialiteit of fabricagetechnieken. De computer plot voluptueuze en sensuele vormen en elke student kan volumes uitdenken die voordien enkel in de droomwereld van Dalí of Miró de revue passeerden. De architecten die opvallend veel en intensief gebruik maken van cyberspace zijn met name de Nederlandse bureaus ONL (Kas Oosterhuis), UN Studio (Ben Van Berkel en Caroline Bos) en het Amerikaanse FORM. Zij delen hun interesse in het omzetten van impulsen naar vorm – een techniek die ook Zaha Hadid nastreeft: om de fysieke en virtuele sporen van fenomenen zoals circulatie, gebruikspatronen, verkeersstromen, topografische gegevens en historischefragmenten in een diagram om te zetten. Deze criteria kunnen in kaart worden gebracht als een middel om andere krachten of bepalingen te onderzoeken die vorm kunnen genereren.

Als oprichter van het architectuurbureau FORM in Los Angeles staat het architec-turale experiment bij Greg Lynn centraal. De bedoeling van zijn werk is in de eerste plaats om het architecturale ontwerp te laten ontstijgen aan een benadering die op statische vormen is gebaseerd, dankzij een middel dat in staat is om de vormen te animeren. Zijn best gekende gerealiseerde expliciete architectuurproject is de Koreaanse Presbyteriaanse kerk (i.s.m. architecten Douglas Garofalo en Michael McInturf) in New York waarbij Lynn ideeën over het programma (een grote verzamelhal) combineert met concepten over het uitdrukken van circulatie. Deze traditionele benaderingen om architectuur te maken, onderwerpt hij aan de mogelijkheden van de computer. De vorm is bekomen door een reeks wiskundig afgeleide strategieën, die weliswaar rekening houden met de constructieve beperkingen van het bestaande gebouw. Lynns Embryological House is een strategie voor de creatie van huiselijke ruimte die hedendaagse probleemstellingen aankaart van identiteit en variatie, standaardisatie en continuïteit, flexibele vervaardiging en montage en belangrijker nog een investering in de hedendaagse schoonheid en voluptueuze esthetiek van golvende oppervlakken. De embryo-woning gebruikt een rigoureus systeem van geometrische begrenzingen dat toch eindeloze variaties in zich heeft. Lynn heeft de montage van het embryo-huis strict gecodeerd: de huid van elke woning is samengesteld uit 2.048 panelen en 9 stalen vakwerken; 72 aluminium liggers - elk uniek qua vorm en grootte- vormen de zelfdragendeschaalconstructie. Elke woning heeft een unieke vorm en grootte terwijl toch de hoeveelheid componenten en fabricagehandelingen is vastgesteld. Dit ontwerp markeert een verschuiving van een Modernistische meccano-montage naar een meer levendig en biologisch model van embryo-ontwerp en -constructie.

Kleiburg is een typische Bijlmerflat (NL) uit het begin van de jaren ’70 met vijfhonderd huurwoningen in tien lagen. Het project moest, als symbool van het ingrijpende stedelijke vernieuwingsprogramma in de Bijlmermeer, een ‘monument van verandering’ worden. De keuze voor Lynn als architect kwam niet voort uit waardering voor zijn kunstzinnige gevel, maar was volgens de jury “gerechtvaardigd vanuit de bewondering voor zijn verrassende, simpele maar doordachte, en vooral werkbare reorganisatie van woningen”. De gebogen huid accentueert de logistieke ingrepen waar nodig. Lynn dacht voor Kleiburg elf verschillende ‘buurten’ uit die elk een eigen ingang en circulatie hebben. Dit zorgt voor een grote variatie aan uitzichten, belichting, ruimtelijke verhoudingen en vormen. De snelle, maar vaak flinterdunne computerarchitectuur - ook wel ‘computerbarok’ genoemd - staat hier in dienst van een doordacht en intelligent organisatieschema. Greg Lynn (1964) behaalde zijn Bachelor in de filosofie en in de landschapsarchitectuur aan de Miami University van Ohio in 1986 en een Master Architectuur aan Princeton University in 1988. Hij werkte in de bureaus van Antoine Predock (1987) en Peter Eisenman (1987-1991) vooraleer hij zijn eigen bureau FORM opstartte in 1994. Hij schreef meermaals over zijn ontwerpfilosofieën, waarvan de eerste uitgave ‘Animate Form’ was in 1999.

Dominique Pieters