Dorte Mandrup (DK)

Dorte Mandrup studeerde af aan de architectuurschool van Aarhus, ongeveer tegelijkertijd met architecten die bekende bureaus zoals 3xN, CUBO, Kristine Jensen en Schmidt, Hammer & Lassen vertegenwoordigen. Na enkele leerrijke jaren in het architectuurbureau van Henning Larsen, bundelde Mandrup haar krachten met Niels Fuglsang en samen ontwierpen ze het Tarnby gerechtsgebouw. Het project bezit een uitzondelijk eerlijk schema, doet geen moeite om de strenge opleiding van Larsen te verbergen, maar bezit ook een elegantie die de tand des tijds blijft trotseren.

Sinds ze helemaal op eigen benen staat, is de productie van haar bureau adembenemend waarbij projecten elke schaal en complexiteit behandelen. Het is moeilijk een rode draad in haar werk te vinden, maar dit lijkt slecht te bevestigen dat ze specifieke professionele programma’s op een geslaagde manier kan kaderen en een antwoord kan bieden op elk specifiek probleem. Zij lijkt het best te gedijen in gebouwen die reeds een tweetal oorlogen hebben overleefd. Het is hier, veelel in de industriële gebouwen, in de obscure contexten en in het heldere licht dat ze haar kunnen tentoon spreidt. Zij heeft in enkele jaren tijd een dergelijk interessante carrière uitgebouwd dat het Deense gerenommeerde Architectuurtijdschrift Arkitektur DK heeft besloten begin 2005 een volledige uitgave aan haar werk te wijden.

Anders dan andere architecten houdt Mandrup niet van tekenen en dit is duidelijk wanneer men door haar portfolio bladert. Het kernachtige buurthuis in de Holmbladsgade (“Kvarterhuset”) bijvoorbeeld is niet gegroeid uit nauwgezette schetsen, maar is opgezet als een groots evenement dat goed in zijn context aardt. Terwijl sommige architecten pretenderen dat zij nadenken vooraleer ze tekenen, beweert Dorte Mandrup dat ze aanvoelt vooraleer ze modelleert. De vormentaal is eenvoudig en uitgezuiverd, weinig materialen zijn gebruikt en de variaties worden duidelijk dankzij de ruimtelijke organisatie en de lichtcondities.

Volgens Mandrup draait bij architectuur immers alles om de creatie van ruimte. Net zomin als er een rode draad door haar werk is te vinden, is het eenvoudig haar architectuur te catalogeren. Ze is van mening dat architecten in Denemarken zijn verdeeld over twee kampen; zij die de Nederlandse ‘wave’ van programma-analyse en humorvolle gebouwen berijden; en zij die zich volledig overgeven aan neomodernistische gevel- en foyerarchitectuur. Dorte Mandrup voelt zich slechts comfortabel op de scheidingslijn tussen deze groepen en zou eigenlijk iets helemaal anders willen doen. “Het eerste kamp is te populistisch geworden en de andere is eenvoudigweg onleefbaar omdat zij niet langer met ruimtelijke voorwaarden werken.”

Een tweede invalshoek is dat zij behoort tot de groep Deense architecten die in de vroege jaren ’90 aandrongen op een gedeeltelijke terugkeer naar het Modernisme dat onder anderen Arne Jacobsen en Ogens Lassen bedreven. De inspiratie hiervoor kwam uit Spanje en Portugal, waar de kritische discussie over de moderne traditie reeds sinds de jaren vijftig aan de gang was. Deze groep, alias Charter 99, beïnvloedde haar werk danig. Het bedoelde charter was geschreven door een aantal architecten (waaronder Mandrup), die zijn samengekomen om een aantal regels voor architectuur vast te stellen. Het concept ‘basisruimte’ werd geïntroduceerd en deze ruimte zou krachtig genoeg moeten zijn om verschillende afwerkingen te overleven. Detaillering is slechts een tweede aandachtspunt.

Dorte Mandrup heeft een groot gevoel voor materialiteit. Ze is erg goed in het zien van inherente mogelijkheden wanneer zij en de rest van haar team wit textiel plaatst naast slank staal zoals voor het kantoorhotel in een oude watervliegtuighangar of beslist dat polycarbonaatplaten een doorslaggevend effect moeten hebben op de architectuur van het nieuwe sport- en cultuurcentrum in de Holmbladsgade. Het zijn de TOMbakpanelen (legering van koper en zink) die in al hun schoonheid schitteren voor de daken en gevels van de Næstved Kaserne rijhuizen. Voor de school in Kolding zijn het de CorTenstalen panelen die het voor het zeggen hebben en voor de dagopvang in Østerbro, eisen de gevouwen, gegalvaniseerde stalen panelen de aandacht op. Anderzijds toont onder meer het Kvarterhuset aan dat ze graag teruggrijpt naar de traditionele Scandinavische materialen, weliswaar aangepast aan het hedendaagse gebruik. Het is opwindend en motiverend om het enthousiasme te voelen dat Dorte Mandrup opwekt wanneer ze aan een materiaal net die eigenschappen ontleent die het de juiste eer verschaffen.

Hoe dan ook, Dorte Mandrup is duidelijk en toch bescheiden aanwezig wanneer architectuur moet worden verdedigd als een artistiek métier. Mandrups inspanningen om te experimenten en samen te werken met kunstenaars zullen zonder twijfel nieuwe horizonten openen in haar productie. De werkmethode van haar architectenbureau, de analyse van een toekomstig project, haar maquettes en het gevoel voor mogelijkheden en materiaalkwaliteiten creëren een onvoorspelbaar moment van spanning.

Dominique Pieters