Reisverslag Chicago

Video- en diaverslag van een archipel-architectuurexpeditie in Chicago.
video: Paul Vandenberghe
dia’s: Marc Felix
kommentaar: Gery Vandenabeele en Wim Supply

‘EEN FRAAIE EN ACHTENSWAARDIGE KATASTROFE’
De omschrijving die Le Corbusier ooit voor New York gebruikte is op Chicago zo mogelijk nog méér toepasselijk. Naar Europese normen is Chicago waanzinnig. Een onoverzichtelijke chaos van op dambordpatroon ingeplugde wolkenkrabbers met ertussen nog braakliggende rest-terreinen, oude industriepanden, metro’s op stelten, parkeergebouwen, reklameinstallaties, verlaten spoorweg-terreinen… In ‘the magnificent mile’ krijg je de ‘essentie’ van een ‘statige avenue-winkelstraat’. Aan het Federal Center (Mies); het ‘idee’ van een stedelijk plein. In ‘the loop’ : een zakencity… maar het (door Europeanen zo gekoesterd stedelijk) verband is er niet. Stedelijke funkties zijn even lukraak ingeplugd als de skyscrapers, waarvan de duizelingwekkende hoogten niets met grondschaarste maar alles met dadendrang en prestige te maken hebben. ‘s Avonds vanuit het restaurant in de Hancock Center (S.O.M.) (niet eens de hoogste) zie je vanuit je bord (op de 100ste verdieping) neer op die wereldstad die zich in een zee van licht in vier windrichtingen adembenemend uitstrekt. Een adrenaline-verhogend schouwspel. Op het voorplan (in de diepte) een verzameling gigantische torens met hun aandoenlijk verlichte en versierde toppen. In de verte de kaarsrechte agglomeratie-assen. Daartussen een lichtbrij… In de canyons beneden: lawaai, sirenes, een drukte die niet ophoudt en in groezelige barakcafé’s met prachtige blues versmelt… Op je TV in de hotelkamer: alweer drukte, reklame-spots, sport, glitter, flitsinformatie, nonsens, bloot, bloed. En toch kan je de week overleven zonder één hamburger (‘s middags zeer divers, weliswaar opgediend in plastiek-dozen, ‘s avonds voortreffelijke internationale keukens – met ketchup zo men wil). Ook kultureel is er meer aan de hand dan Nike, Playboy, Al Capone en Chicago-Bulls. Het verbluffende museum voor moderne kunst herbergt een internationale kunstverzameling waarin alléén reeds de impressionisten-expressionisten-kollektie deze in Parijs doet verbleken. Elders in – straten vol (tot kunstgallerijen verbouwde) pakhuizen – treft men een ongelooflijke hoeveelheid interessante aktuele kunst uit Europa en Amerika aan. Het stereotiep vooroordeel over de Amerikaanse platte kultuur klopt niet helemaal… Klopt zelfs helemaal niet… Chicago is ook het centrum bij uitstek om honderd jaar Amerikaanse architektuur-geschiedenis te observeren. Dat was het doel van de archipel-reis die de honderd deelnemers een week lang kon fascineren. Het genie van Frank Lloyd Wright, waarvan de reis een volledig overzicht van het oeuvre in Chicago, Wisconsin tot Taliesin bood, was de rode draad in de ‘architektuurexpeditie’.

De eerste avond.
De indrukwekkende O’Hare International Airport van Murphy, Jahn en Perkings. Een verkenning (helaas in de regen) via de Lake Shore Drive Bulding van Mies van der Rohe, de gigantische boortorenachtige Hancock van Skidmore, Owings & Merill tot de Magnificent Mile. Een eerste konfrontatie met de chaotische skyline.

Dag 1. Frank Lloyd Wright in het rustige Oakpark en River Forest.
Een overzicht van zijn oeuvre tussen 1892 en 1914 in 25 houses met het elegante Cheney House interieur en de ruimtelijk fascinerende Unity Temple als hoogtepunten.

Dag 2. ‘The loop’
Het commerciëel zakencentrum in Chicago werd een wandeling doorheen de canyons van wolkenkrabbers met hun imposante toegangsruimten. 100 jaar architektuurgeschiedenis van 1882 tot vandaag, over tientallen gebouwen waarvan er een dertigtal ook binnenin werden bezocht. Adler en Sullivan (een geleid bezoek aan het gerestaureerde Auditorium Building), Barnham & Root, Holabird & Roche, Graham & Andersson… (Amerikaanse art-deco)…
Het Federal Center van Mies (1959), de Sears Tower van Skidmore, Owings & Merill (1968) (de hoogste in Amerika), de State of Illinois Center van Jahn (1979) (een afgeknotte kegel met een verbluffend imposante binnenruimte), torens van Fudjikawa, Tigerman, Pelli, Bofill enz…

Dag 3. Zuid Chicago
Frank Lloyd Wright in Robie House. De Illinois Institute of Technology en de Crown Hall van Mies van der Rohe (waar je doordrongen wordt van zijn credo: less is more) via werk van Murphy, Tigerman … terug voor een lezing over de meubels van Wright en een vrije namiddag.

Dag 4. Wisconsin (Noord Chicago)
Via het Willis House van Wright, naar de terecht wereldberoemde Johnson Wax building van Wright. Dit grondig en adembenemend bezoek was er een om nooit te vergeten. Eén van de toppunten uit de wereldarchitektuur van deze eeuw (1936). Vandaag nog steeds onaangetast in zijn ruimtelijke potentie én in zijn funktionaliteit.
Vandaar naar de Wright-villa van Johnson (opnieuw ongelooflijke ruimtedynamiek) en Wingspread om terug te keren via werk van Beeby en Babka (recent postmoderne biblioteek) en Tigerman…

Dag 5.
Een uitgedunde groep (de afstand is ver, de reis vermoeiend en Chicago boeiend) bezoekt Taliesin, Pew House en Unity Chapel van Wright 300 km verderop. Enthousiast relaas bij hun terugkeer over een hoogtepunt vol ruimtelijke ervaringen.

Dag 6.
Een laatste kilometervretende wandeling doorheen de Magnificent Mile. Een laatste bezoek aan Wright’s own Home en Studio, om te eindigen met een bezoek per metro van de internationale luchthaven naar de nationale luchthaven, met de fascinerende architekturale neontunnel onderweg. De aankomst in de nieuwe uitbreiding van Brussel Airport was de aankomst in vertrouwde banaliteit.

Wie de reis meemaakte wil de kaleidoscoop aan indrukken zeker nog eens voor de geest halen.
Voor wie de reis niet meemaakte: een boeiende introduktie.

Marc Felix