Archipel start het werkjaar met een buitenlandse blik op “ONUITGESPROKEN”.
Klaske Havik (NL) zal voor het nieuwe themajaar het onuitgesprokene, poetische en atmosferische samenbrengen aan de hand van enkele literaire en architecturale voorbeelden.
Een bezoek aan Hamburg is een wandeling door de bouwgeschiedenis van de laatste anderhalve eeuw. Hier heeft weinig architectuur die ouder is de stormen overleefd; brand, epidemieën, economische revoluties, oorlog… Maar haar bevolking krabbelde altijd opnieuw overeind, paste de stad aan naar de nieuwe realiteit. Brak af, bouwde opnieuw, verlegde straten of desnoods hele wijken, ruimde puin om te kunnen dromen van een betere stad.
Een palimpsest is een hergebruikt stuk perkament dat voor handschrift dient. De bovenste laag van dit perkament werd afgeschraapt zodat het perkament opnieuw beschreven kon worden. Dit werd gedaan omdat perkament kostbaar was en er geen waarde meer werd gehecht aan de oorspronkelijke tekst. Men zou denken dat door de palimpsesten veel oude geschriften verloren zijn gegaan, maar het tegendeel is eerder waar. Vaak bleef de oorspronkelijke tekst toch nog deels zichtbaar en onder ultravioletlicht valt de onderliggende tekst vaak goed te ontcijferen. Het is aan de kostbaarheid van het perkament en aan deze palimpsesten te danken dat veel oude geschriften bewaard gebleven zijn: een geest van het origineel verdwijnt achter het nieuwe schrijven en laat sporen achter van wat eens was. Palimpsest wordt de dag van vandaag overdrachtelijk gebruikt om gelaagdheden van het verleden aan te duiden.
We kunnen er niet omheen; waar we ook kijken, we vinden steeds elementen die verwijzen naar het verleden. De sporen nagelaten door het transformatieve proces van tijd en geschiedenis zijn alom aanwezig. Of het nu gaat over een landschap, over een oude middeleeuwse stad, over een geologische transformatie, over een gebouw dat zijn verhaal doorheen de tijd laat aflezen… sporen vindt men overal. Als architect of stedenbouwkundige herschrijven we en herbouwen we permanent onze omgeving. We werken met landschappen, steden, gebouwen, objecten en hun onderlinge relaties. We werken met wat al is, met wat bestaat. We schrijven er overheen, we verweven ons eigen verhaal met het bestaande verhaal. Een nieuw verhaal komt tot stand. Geschiedenis vormt een continuïteit en niets blijft hetzelfde. Het vlugschrift dat het VAi uitbracht naar aanleiding van de gewijzigde relatie tussen architectuur en erfgoed draagt de prachtige naam ‘Onvoltooid Verleden’. We dragen het verleden mee en blijven het permanent vormgeven. Onvoltooid. Een onvoltooid proces. Een onvoltooid verleden.
Tijdens het jaar 2019 zullen we aandacht besteden aan diverse interpretaties van palimpsest in architectuur.
We gaan op zoek naar het moment waarbij of de redenen waarom architectuur net architectuur met een hoofdletter A wordt.
Wat maakt net dat verschil? Wij gaan op zoek naar de onuitgesproken elementen, dingen, gevoelens, intenties, gedachten … die maken dat we er stil van worden.
Door ons op verschillende domeinen te begeven, trachten we er beter vat op te krijgen.
Hoe kunnen we het onuitgesprokene duiden?
Hera Van Sande