PALIMPSEST IN ARCHITECTUUR

Een palimpsest is een hergebruikt stuk perkament dat voor handschrift dient. De bovenste laag van dit perkament werd afgeschraapt zodat het perkament opnieuw beschreven kon worden. Dit werd gedaan omdat perkament kostbaar was en er geen waarde meer werd gehecht aan de oorspronkelijke tekst. Men zou denken dat door de palimpsesten veel oude geschriften verloren zijn gegaan, maar het tegendeel is eerder waar. Vaak bleef de oorspronkelijke tekst toch nog deels zichtbaar en onder ultravioletlicht valt de onderliggende tekst vaak goed te ontcijferen. Het is aan de kostbaarheid van het perkament en aan deze palimpsesten te danken dat veel oude geschriften bewaard gebleven zijn: een geest van het origineel verdwijnt achter het nieuwe schrijven en laat sporen achter van wat eens was. Palimpsest wordt de dag van vandaag overdrachtelijk gebruikt om gelaagdheden van het verleden aan te duiden.

We kunnen er niet omheen; waar we ook kijken, we vinden steeds elementen die verwijzen naar het verleden. De sporen nagelaten door het transformatieve proces van tijd en geschiedenis zijn alom aanwezig. Of het nu gaat over een landschap, over een oude middeleeuwse stad, over een geologische transformatie, over een gebouw dat zijn verhaal doorheen de tijd laat aflezen… sporen vindt men overal. Als architect of stedenbouwkundige herschrijven we en herbouwen we permanent onze omgeving. We werken met landschappen, steden, gebouwen, objecten en hun onderlinge relaties. We werken met wat al is, met wat bestaat. We schrijven er overheen, we verweven ons eigen verhaal met het bestaande verhaal. Een nieuw verhaal komt tot stand. Geschiedenis vormt een continuïteit en niets blijft hetzelfde. Het vlugschrift dat het VAi uitbracht naar aanleiding van de gewijzigde relatie tussen architectuur en erfgoed draagt de prachtige naam ‘Onvoltooid Verleden’. We dragen het verleden mee en blijven het permanent vormgeven. Onvoltooid. Een onvoltooid proces. Een onvoltooid verleden.
Tijdens het jaar 2019 zullen we aandacht besteden aan diverse interpretaties van palimpsest in architectuur.

Hera Van Sande