2025
Tijd
Marvin Trachtenberg – de specialist over het incrementeel bouwen en ontwerpen in de renaissance – vatte het treffend: to think time is to imagine change. Tijd als tegelijk creatieve en vernietigende kracht. Tegenover het incrementele bouwen staat een moderne visie op tijd: als stuwende kracht, altijd voorwaarts, altijd nieuw, modern, altijd in ontwikkeling. Men moet bij de tijd blijven, anders blijf je achter.
In andere filosofieën heeft de tijd een meer circulair karakter en hebben begrippen als nieuw of oud een geheel andere betekenis: is een Shinto-tempel die de voorbije duizend jaar elke 20 jaar opnieuw gebouwd wordt oud, of nieuw?
Vandaag dringt het besef meer en meer door dat de tijd om een klimaatcatastrofe door menselijk toedoen te voorkomen, bijna om is. Dat de tijd telt. Dat hoe langer geleden iets gebouwd werd, hoe lichter het gebouw wordt. De materialen die we gebruiken om te bouwen worden anders benut wanneer de tijd erbij betrokken wordt: circulaire ketens, demontabel bouwen, composteerbare gebouwen… worden allemaal logischer wanneer de volledige levenscyclus meegenomen wordt in het ontwerp.
Hoe we de tijd opvatten bepaalt hoe we kijken naar een gebouw, met verstrekkende gevolgen voor ideeën over erfgoed, auteurschap, kwaliteit: een gebouw als iets dat maar één ware “affe” vorm heeft, of juist als iets dat constant evolueert, aangepast wordt en geherinterpreteerd. We beheersen de tijd misschien niet zoals we materie en ruimte kunnen beheersen, maar we geven ze wel vorm.
De invulling van onze tijd maakt ons tot wie we zijn. De tijd nemen om naar tijd te kijken.
Wat zegt het over ons als we ‘tijdloosheid’ zien als positieve karaktereigenschap voor een gebouw?