Eduardo Souto De Moura (PT)

Het werk van Eduardo Souto de Moura (°1952 – Oporto) heeft zich de laatste decennia subtiel losgemaakt van de eigenheid van de Portugese architectuur. De schaalvergroting en aard van de opdrachten hebben ervoor gezorgd dat hij een internationale referentie is geworden binnen een geglobaliseerde wereld.Zijn oeuvre straalt metier uit. “L’architecture ce n’est pas de l’art, c’est de l’artisan.”

Potlood en gom, stift en pen, schetsen, maquettes, vlijmscherpe uitvoeringsplans en honderden detailtekeningen, in een mist van sigarettenrook en smeulende asbakken. Zijn werkinstrumenten.

Een wandeling doorheen het oeuvre van Souto de Moura ontplooit een soort meditatie en zelfreflectie over het beroep, het vak, de discipline. Een bijna autistische queeste naar perfectie. De karakteristieke kern van zijn werk ligt in het detail en het pragmatische ontwerpproces wordt nergens besmet door een hang naar virtuositeit.

De strikte maatvoering van de azulejos in de metrostations of de wijze waarop vloertegels aaneensluiten in een knikkende looplijn worden met dezelfde hardnekkigheid en gevoel voor vorm behandeld als de indeling van het hele gebouw.

Knippen, snijden, bijschaven.

Arnout Fonck

“Ik denk dat mijn beste projecten die zijn waarbij ik het moeilijk had en waarover ik het gemakkelijkst struikelde.”

Architectuur is strijden, zwoegen en zoeken. Twijfelen.

In A+202 zegt hij dat hem bij alle grote architecten de contradictie interesseert in hun werk. Hij zegt uitdrukkelijk : “Neem nu Mies van der Rohe. Mies heeft nooit het probleem van het raam kunnen oplossen… Bijna mijn hele loopbaan heb ik woningen ontworpen. De taal die ik daarbij gebruikte was die van Mies – door de filter van Tavora, Siza, Neutra, de Case Study houses. Ik heb nooit het gevoel gehad mijn aanpak te moeten veranderen maar ik had uiteindelijk het gevoel dat ik op een formule was uitgekomen en niet langer naar vorm zocht.”

(C)Arnout Fonck

In een ander interview vertelt hij : “Als het te gemakkelijk gaat voel ik de noodzaak te herbronnen. Wanneer alles vlekkeloos lijkt te verlopen, creëert Alvaro Siza moeilijkheden, hij schept een zekere dramatiek, anders worden de stoffige modellen grauw en grijs.”

Eduardo verwijst graag naar gedachten en gesprekken met zijn leermeester en sparringpartner Alvaro Siza en drukt vaak zijn grote bewondering voor hem uit. Siza is nooit ver weg; letterlijk of figuurlijk.

De kantoren van Souto de Moura en Siza in hetzelfde gebouw ontworpen door Alvaro Siza, de woonappartementen van Alvaro en Eduardo in een gebouw ontworpen door Souto de Moura. Zo gelijkgestemd en toch zo verschillend.

Maar Souto de Moura profileert zichzelf in eerste instantie bescheiden als een vakman, een bouwmeester.

Zijn restauratie en hotelinrichting van het Monasterio de Santa Maria do Bouro, het voetbalstadion in Braga, zijn inbreng bij de complexe aanleg van de metro in Porto, zijn Burgo-toren maken duidelijk hoe minutieus hij uiteenlopende opdrachten met een onvoorstelbare beroepsernst en uiterste gedrevenheid op een bijzonder architecturaal belevingsniveau weet te brengen.

Hij slaagt erin de meest complexe opdrachten uit te puren en de dimensie architectuur tot perfectie te expliciteren.

Arnout Fonck

Zijn realisaties zijn geen hapklare architectuur voor het grote publiek omdat een scherpe blik nodig is om de meerwaarde te onderkennen die verscholen zit in een bescheiden evidentie, als bij goede poëzie.

Hij maakt vanuit vakmanschap beklijvende Kunst.

Eduardo Souto de Moura bouwt momenteel – ism Sum Project – het nieuwe crematorium ‘Uitzicht’ te Kortrijk.

Wim SUPPLY