Toyo Ito

Nu Brugge 2002, op voorstel van Archipel, Toyo Ito als huisarchitect inhaalde, wordt het tijd voor een brede introductie in het oeuvre van Ito.

Ito is uiteraard voor Archipel-reizigers geen onbekende. Zijn gemeentelijk museum, het ouderlingenhuis en het brandweergebouw in Yatsushiro waren hoogtepunten van de Japanreis in 1998 … En ook in Hannover Expo 2000, bleef zijn installatie over geneeskunde in het netvlies hangen. Ito kreeg hier carte blanche en zocht het in een soort magische relaxatie. Een prachtige video installatie in een bestaande ruimte, waarbij de grens tussen realiteit en virtualiteit op de proef gesteld wordt door het aanbrengen van het watervlak in een ruimte, bezaaid met massagezetels.

Toyo Ito is geboren in Seoul in 1941. Tussen de gestolde ruimtelijke poëzie van zijn White U (Tokyo 1976) en het Sendai Mediatheek in bouw (die één van de meest innoverende structuren van deze tijd wordt en een soort stromende ruimte confronteert met een homogene ruimte) ligt het zeer veelzijdig oeuvre van één van de meest vooraanstaande architecten van vandaag.

Zijn ruimten blijven innoveren en uitdagen. Soms neemt hij het stedelijk landschap van Tokyo als bron van inspiratie. Soms inspireert hem de impressie van de onder-water-zwemmer die in een ‘blurring space’ doorheen fluctuerende lichtintensiteiten en organische zeeorganismen zwemt. Maar ook de virtualiteit en de wisselingen van de informatiewereld is zijn bron.

Als bekend metafoor voor zijn werk staat de Tower of Winds (Yokohama 1986). Overdag een verluchtingskoker, gemaakt uit solide aluminiumpanelen. ’s Nachts volledig getransformeerd door licht dat uit het omhulsel priemt. Drieduizend lichten vormen lichtpatronen die reageren op wind en geluiden. De lichtende toren lijkt te veranderen in een toestand van vloeibaarheid en beweging. De toren symboliseert Ito’s architectuur. Technologisch gesofistikeerd, captiverend, een miniem gehalte aan futurisme, maar terzelfdertijd diep geworteld in de culturele geschiedenis, gevoed door de natuur, wind, licht, geluid, ruimte, maar ook door elektronica. De zintuigelijke wereld versus de vluchtige informatiewereld.

Het bezeten zoeken doorheen zijn oeuvre naar die ongrijpbare grenzen van architectuur omschrijft Ito met de term ‘Blurring architecture’. We citeren Ito uit zijn recente monografie hierover :
“Blurring architecture ontstaat doordat twee verschijningsvormen van de ruimte een relatie met elkaar aangaan. Enerzijds de homogene ruimte, die erop gericht is een nog hogere graad van homogeniteit en transparantie te bereiken. Dit is een heldere, pure ruimte die zich oneindig uitstrekt, volgens het principe van Mies van de Rohe : less is more. In het extreme doorgedacht voert deze ruimte in het niets, zij kan de mensen zelfs laten verdwijnen. Wanneer de ‘stromende’ ruimte een wisselwerking aangaat met deze homogene ruimte, dan ontstaan daardoor de verschillende stromen uiteenlopende plekken. Het homogene raster wordt hier en daar onderbroken. Zulke bijzondere plekken ontstaan door het licht of de luchtstroom in een gebouw, door een verzameling mensen of een gebied waar informatie wordt opgeslagen. Ook in de ruimte van de grote stad gaan zich verschillen aftekenen door het bijzondere karakter van een wijk, of het vloeiende karakter van een terrein. Een ruimte met een transparant en homogeen raster – een vloeiende ruimte, waarin donkere plekken en vertekeningen verschijnen. Dat zal een ruimte zijn die de mens weer het gevoel geeft dat hij leeft.”

Ito zelf was recent veel te kort in Brugge om hem als gast op een Archipel-avond te vragen. We vroegen daarom Hera Van Sande het oeuvre van Ito te belichten.
Hera Van Sande is architect en assistent aan de R.U.G., doctoreert over het Japanse oeuvre van Maekawa en is Archipel-reizigers uiteraard bekend als onze gids in Japan.
Ze bezocht enkele maanden geleden nog de fameuze Sendai Mediatheek, maar sindsdien zijn ook de laatste stellingen ontmanteld en hopelijk komen de recentste dia’s die Ito beloofde te sturen, tijdig aan. Alvast een primeur.