Pilootprojecten Wonen

“Tegen 2050 zal Vlaanderen naar schatting 1 miljoen meer mensen tellen dan vandaag. Dat zijn 7 miljoen mensen die allemaal betaalbaar en goed willen wonen op dezelfde beperkte ruimte in Vlaanderen. Dat realiseren, vraagt aanpassingen in hoe en waar we wonen. Bij zijn aantreden als Vlaams Bouwmeester in 2010 formuleerde Peter Swinnen in zijn ambitienota Zeven memo’s voor een verlichte bouwcultuur onder de titel ‘Kritische massa’ de wens om de urgenties en uitdagingen in de zorg en de woningbouw waar we in Vlaanderen voor staan aan te pakken door een kwaliteitsvolle voorbeeld- of pilootprojecten. Na de voorbereidende studie Naar een visionaire woningbouw: Kansen en opgaven voor een trendbreuk in de Vlaamse woonproductie werd in samenwerking met de bevoegde minister, het agentschap Wonen-Vlaanderen, de VMSW en het team Stedenbeleid een innovatietraject uitgewerkt dat moet leiden naar de effectieve realisatie van vijf Pilootprojecten op het vlak van wonen. Daarbij is het belangrijk dat de focus verschuift van de individuele woning op de eigen kavel naar groepswoningbouw en een meer gemengde woonomgeving. Dit betekent meer collectiviteit in het bouwen en wonen.

Vlaanderen heeft een diepgewortelde traditie van individueel wonen. Een eigen stuk grond met daarop een eigen huis. Het gevolg is een voortschrijdende verkaveling van het territorium. De versnippering van de grond zet een rem op de vernieuwing van het wonen. Het bemoeilijkt initiatieven van collectief wonen en collectief opdrachtgever¬schap. Modellen die elders in Europa of de wereld hun waarde hebben bewezen, zoals grondbanken, land trust communities (CLT’s) of bouwgroepen, zijn zeldzaam of zelfs onbestaande in Vlaanderen. Er bestaan nauwelijks precedenten om zulke juridi¬sche constructies binnen de Vlaamse context in goede banen te leiden. We zijn beland in een vicieuze cirkel waaraan het moeilijk ontsnappen is. Het ideaal van het individuele wonen heeft de grond versnipperd en de versnippering van de grond bestendigt de traditie van het individuele wonen.
We staan dus voor de uitdaging om de dwang van de kavel – als het kwantum of de kleinste ondeelbare eenheid van de ruimte – te neutraliseren, of tenminste voor even tussen haakjes te plaatsen. Op die manier kan een kaveloverschrijdend project ont¬staan. Dat is precies de inzet van het Pilootproject Schorvoort in Turnhout.”

(uit Pilootprojecten Wonen, Team Vlaams Bouwmeester)