Humuslaag

Gent is een echte architectuurstad, met een divers en rijk patrimonium. De stad huisvest een aantal gerenommeerde ontwerpopleidingen. Er werken veel getalenteerde ontwerpers. Dat was meer dan duidelijk in de enorme oogst aan projecten tijdens de eerste Architectuurprijs Gent. Heel wat private projecten maakten hiervan deel uit. Wij geven een forum aan talentvolle architectenbureaus die hier hun visie en hun project presenteren. Een stukje Gent op mini-schaal.

Caroline Lambrechts en Machteld D’Hollander | Huis Patijn (2014-2018)

Filip Dujardin Caroline Lambrechts en Machteld D’Hollander | Huis Patijn (2014-2018)


Filip Dujardin Caroline Lambrechts en Machteld D’Hollander | Huis Patijn (2014-2018)


Filip Dujardin Caroline Lambrechts en Machteld D’Hollander | Huis Patijn (2014-2018)


Filip Dujardin Caroline Lambrechts en Machteld D’Hollander | Huis Patijn (2014-2018)


Filip Dujardin Caroline Lambrechts en Machteld D’Hollander | Huis Patijn (2014-2018)

Omschrijving
Huis Patijn is de renovatie van een klein maar statig huis uit de jaren 30. De oorspronkelijke woning werd gebouwd in rood metselwerk met een mansardedak. De renovatie bestond uit het strippen van het huis tot de structurele bakstenen muren, die zichtbaar blijven door het hele interieur, terwijl de buitengevels werden ingepakt met witgepleisterde isolatie. Aan de achterkant werd een uitbreiding gerealiseerd in twee extra volumes in houtskeletbouw. De puntdaken in cementleien verbinden oud en nieuw in één doorlopend oppervlak van de straat naar de tuin. Binnen wordt het gewicht van de originele rode steen gecontrasteerd met de lichte houten constructie van de uitbreiding. De woonkamer ontvouwt zich over de gehele begane grond als één doorlopende ruimte, die zich langs verschillende niveauverschillen uitstrekt van de voorkamer naar de eetkamer aan de tuinzijde. Grote ramen zorgen voor een overvloed aan zonlicht en openen het zicht op de tuin, terwijl een aantal vides het hele gebouw naar boven opent, met binnenramen die uitzicht bieden over de verschillende kamers. Op de verdiepingen steken kleine bruggen het centrale atrium over naar de uitbreiding. Grote ramen kijken uit over de groene omgeving van het huis.

Kwaliteiten
Een grote uitdaging voor de hedendaagse architectuur bestaat erin om het duurzaam bouwen, met zijn uitgebreide regelgeving, samen te laten gaan met respect voor het bestaande patrimonium. Oude woningen worden daarom te gemakkelijk gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Veel complexer is het om een vrijstaande karaktervolle woning om te vormen tot een duurzame woning met behoud van de specifieke architecturale taal en deze aan te vullen met een eigentijdse taal. Huis Langkous was steeds een essentieel deel van de charme van de Rijsenbergbuurt met zijn Interbellumarchitectuur. Na de verbouwing is dit nog altijd zo, en meer. Om aan de normen te voldoen, werd het voorhuis helemaal ingepakt. Door een doorgedreven detaillering en aandacht voor materialen werd het karakter echter behouden en zelfs versterkt. De vele details verfijnen de buitenmuren van het huis: de ramen zijn geaccentueerd met baksteenpatronen of met een subtiel reliëf in het pleisterwerk, de kleuren variërend in rood, wit en groen. De extensie aan de achterkant wordt pas zichtbaar als je het zijpad afloopt, een knik in de zijgevel verbergt de extra volumes van de straat. In een spel van contrasten lopen de verschillende materialen van het bestaande door in de uitbreiding. Voorhuis en achterhuis vormen zo een geheel, twee architectuurperiodes verbindend.

Atelier Fréderic Louis | Appartement Boudewijn (2015-2018)

Evenbeeld Atelier Fréderic Louis | Appartement Boudewijn (2015-2018)


Evenbeeld Atelier Fréderic Louis | Appartement Boudewijn (2015-2018)


Evenbeeld Atelier Fréderic Louis | Appartement Boudewijn (2015-2018)


Evenbeeld Atelier Fréderic Louis | Appartement Boudewijn (2015-2018)

Omschrijving
De site is gelegen in een dichtbebouwde wijk, net ten noorden van het grootste treinstation van Gent. In de afgelopen decennia is de oorspronkelijke rijwoning opgedeeld in aparte studentenkamers, met een groter appartement op de begane grond. Dit appartement werd gekenmerkt door donkere woonruimtes, lage verlaagde plafonds en een gebrek aan ramen, wat resulteerde in een onaangename woonst en helemaal geen relatie met de stedelijke omgeving. De renovatie van de begane grond was ingrijpend. De bestaande uitbreiding werd afgebroken. Een nieuwe start. De indeling van het appartement werd volledig vernieuwd. De functies werden gespiegeld. Slapen aan de voorzijde en wonen rondom de nieuwe centrale patio. Maximaal daglicht voor alle woonruimtes.

Kwaliteiten
De dakconstructie is het belangrijkste architectonische element van de nieuwe uitbreiding. De betonnen balken zweven rond de patio en ondersteunen de houten balken en plafonds in multiplex. De balken zijn zo geplaatst dat er daglicht tussen kan dringen, tot diep in de ruimtes. De naakte materialen zijn meteen ook de afwerking. Door de centrale ligging en de drie meter hoge ramen wordt de patio een volwaardige buitenruimte. De vloer van het appartement loopt door in de patio, zowel qua niveau als qua materiaal, waardoor een gevoel van eenheid ontstaat. Er is bewust gekozen voor lichte materialen voor maximale lichtreflectie en ruimtegevoel.

Marge architecten | Weifelwand (2017-2018)

Johnny Umans Marge architecten | Weifelwand (2017-2018)


Johnny Umans Marge architecten | Weifelwand (2017-2018)


Johnny Umans Marge architecten | Weifelwand (2017-2018)

Omschrijving
Het werd weer winter. Klassiek probleem: een ongeïsoleerd dak in slechte staat met onderliggend een aantal donkere, lage ruimtes. Het dak buigt nog meer door dan van een oud gordingendak kan worden verwacht. Nieuw dak met nieuwe verwachtingen. Men wil er gasten te slapen leggen, verpozen in een tekenstudio en zaken opbergen zoals van zolders verwacht wordt. Dat bergen en slapen en verpozen gebeurt meestal niet op hetzelfde moment. Liever geen kamers met muren dan, maar doe maar iets meer ambigu, laat de ruimte maar doorlopen. Onder de driehoek hangt een mezzaninevloer, uitgelijnd met het trapgat. Voorbij het trapgat, staal en glas schrijnwerk, verderop een geparkeerd gordijn, verderop leest iemand een magazine. Aan de andere kant van de trap, tekent iemand een dier op papier. Het avondlicht wordt gefilterd door de populieren en geprojecteerd op het veld van de ruimte. Het gordijn gaat dicht.

Kwaliteiten
Duurzaamheid is niet alleen technisch of energetisch. Het gaat ook over thema’s zoals verdichting, compact wonen en ‘aanpasbaar’ bouwen. Ondanks de enorm kleine schaal van dit project raakt het toch enkele thema’s aan. De wand is cruciaal. Staal, glas en gordijn bemiddelen het gebruik van de ruimtes en staan meervoudig gebruik toe, zowel gelijktijdig als gesplitst in de tijd. De formule laat het leven nu toe, maar ook dat van morgen. Verder betreft het een project waar budget de creativiteit aanwakkert in plaats van uitdooft: OSB bekleding met witte dagkanten, eenvoudige L-profielen als staalwand met een schaduwvoegje om de opbouw wat smaller te laten lijken dan die eigenlijk is, een interessante schakering volgens licht en zicht van wat op zich een standaard velux is. Een laag budget en meervoudig ruimtegebruik op een kleine oppervlakte: een demonstratie in de haalbaarheid van kwaliteitsvol verdicht en betaalbaar wonen in de stad.

atelier avondzon i.s.m. macadam.atelier | Project Korenbloem (2018-2020)

studio scott atelier avondzon i.s.m. macadam.atelier | Project Korenbloem (2018-2020)


studio scott atelier avondzon i.s.m. macadam.atelier | Project Korenbloem (2018-2020)


studio scott atelier avondzon i.s.m. macadam.atelier | Project Korenbloem (2018-2020)

Omschrijving
Een bestaande rijwoning had geen link met de lager-gelegen stadstuin alsook gaf de bestaande uitbouw onvoldoende levenskwaliteit. Door een kelderruimte om te zetten naar een leefruimte, werd de link naar de tuin én het ruimtegevoel van de uitbouw gemaximaliseerd. Deze dieper gelegen uitbouw gaf de aanzet om te spelen met een ‘cascade-concept’. Vanaf de voorgevel maakt de passant een wandeling langs verschillende ruimtes die elk een eigen niveau hebben gekregen. Zo ontstaat er een speelse relatie van hoogtes en laagtes tussen de verschillende functie’s doorheen het gelijkvloers. Vanuit elk niveau van de woning is er ook steeds zicht op de stadstuin.

Kwaliteiten
Door een kelderruimte om te zetten naar een leefruimte zorgt deze perfect de link tussen de lage stadstuin en het bestaande voorgebouw. Elk niveau/leefruimte is zo geniveleerd dat elke ruimte op elkaar is afgestemd. Zo is het keukenwerkblad ingewerkt in de vloer van de leefruimte en zorgt de eetruimte voor de circulatie tot deze functies. De niveau’s zorgen voor een speelse relatie tot elkaar. Een houten dak -en draagstructuur zorgt voor de nodige warmte doorheen het gebouw. De ruwe betonmaterialen zorgen voor een stoere toets. De schuiframen kunnen volledig worden geopend zodat de eetruimte en keuken zodat de stadstuin deel wordt van het bestaande gebouw. Ondanks de beperkte oppervlakte van het gelijkvloers (70m2) voelt deze aan als 1 grote ruimte. Daarom is de kast in grijze mdf niet van vloer tot plafond voorzien en ook niet voorzien van deuren om het ruimtegevoel te vergroten.

Macadam atelier | Weidestraat (2018-2020)

Tim Van De Velde Macadam atelier | Weidestraat (2018-2020)


Tim Van De Velde Macadam atelier | Weidestraat (2018-2020)


Tim Van De Velde Macadam atelier | Weidestraat (2018-2020)

Omschrijving
Een donkere rijwoning werd omgetoverd tot een speeltuin van ruimtevolumes, verschillende materialen en variërende lichtinval. De bestaande indeling werd zo goed als bewaard, maar door de bestaande circulatie te veranderen doorheen de voorgaande leefgedeeltes, kan de ‘onbruikbare circulatie’ gebruikt worden als nieuwe ruimtes en/of berging. Een licht-vide zorgt ervoor dat het licht doorheen de hele woning kan treden. Alle leeffuncties zijn hierrond georganiseerd, deze genieten van het licht en zicht op de tuin. De functies rond de vide zijn in een splitlevel ondergebracht wat een leuke, variërende relatie teweeg brengt. De aanbouw heeft een schuin volume die de lijn van het perceel volgt en tevens de verbinding vormt tussen de twee buren. Deze schuin vorm zorgt voor een verschillende ruimtegevoel, alsook speelt dit met de lichtinval. De aanbouw in een ‘zitput’ zorgt voor meer intimiteit en speelsheid doorheen de lineaire woning, alsook voor een veranderende relatie tussen de ruimtes.

Kwaliteiten
Het project weidestraat toont het potentieel van een rijwoning. De indeling bestond uit een smalle en donkere inkom, leidde de bewoner naar de traphal, waaraan de leefgedeeltes stonden gekoppeld. De keuken en technische ruimte bevonden zich in een vervallen aanbouw en ondanks de zuidgerichte tuin was ‘weinig licht’ één van de hekelpunten van de woning. De vele verlaagde plafonds beperkte het ruimtegevoel en veel ‘bruikbare’ ruimte werd gesoupeerd aan circulatie. Nu heeft de woning een tropische toets en baadt het in het licht. Overal doorheen de woning worden stoere materialen gecombineerd met zachte, duurzame materialen. Kortom ‘op vakantie in een rijwoning’. Bonus: Een leuk element in de woning is het badkamermeubel waarbij alle sanitaire toestellen in 1 meubel werd ondergebracht. De sfeer van de tuin en de berging van de tuin is geinspireerd op een reis van de bewoners naar ‘Termas Geometricas’ in Chili, waar rust en natuur primeert.

Atelier rofu | Inschuifhuis (2020-2021)

Dewald van Helsdingen Atelier rofu | Inschuifhuis (2020-2021)


Dewald van Helsdingen Atelier rofu | Inschuifhuis (2020-2021)


Nikolaj De Meulder Atelier rofu | Inschuifhuis (2020-2021)

Omschrijving
Het InschuifHuis#1 is het eerste resultaat van een verbouwproces dat samen met bewoners en experten ontwikkeld werd door LabLand om moeilijk of niet te renoveren rijwoningen vlot te vervangen. De kern van de oplossing zit in het woord zelf: letterlijk een nieuw, circulair én betaalbaar huis inschuiven waar de oude werd gesloopt. De werfperiode tussen sloop en oplevering bedroeg slechts 1 maand. De bewoonster ging zorgeloos door het bouwproces en ook de buurt ondervond nauwelijks hinder. InschuifHuis#1 is meer dan alleen de woning. Het InschuifHuis is een opschaalbaar proces om oude rijwoningen zowel snel als circulair te vervangen met (bijna) energieneutrale woningen. Bovendien laat het veel ruimte voor architecturale creativiteit. InschuifHuis#1 transformeerde een donker rijhuis tot een weldoordachte belle étage woning met veel licht. Gent kreeg de primeur. InschuifHuis#1 werd in juni 2021 gesloopt, ingeschoven én opgeleverd in Ledeberg. Een gamechanger richting 2050.

Kwaliteiten
InschuifHuis#1 is fossielvrij. Het is een bijna-energieneutrale woning, gebouwd met gezonde, bio-ecologische materialen en ‘van het gas af’. InschuifHuis#1 is circulair. Het huis is aanpasbaar en de functionele lagen kunnen los van elkaar vervangen worden. Veel materialen van de oude woning werden gerecupereerd: zo is de nieuwe keukentafel gemaakt uit de oude dakspanten. InschuifHuis#1 is stil. De nieuwe gemeenschappelijke muur is losgekoppeld van de bestaande. De meest performante akoestische oplossing voor rijwoningen. InschuifHuis#1 is snel en zorgvrij. Met slechts 1 maand werf nam het verbouwproces veel zorgen weg bij de bewoner, buren en buurt. InschuifHuis#1 is betaalbaar. Een doordacht ontwerp en uitgepuurd bouwproces beperkte de bouwkost. InschuifHuis#1 is opschaalbaar. Met #2 en #3 reeds in voorontwerp draagt het bij aan de grote renovatie-uitdagingen voor de klimaatdoelstellingen van 2050. En het écht uitzonderlijke is dat deze kwaliteiten allemaal samenkomen in 1 rijwoning!

NWLND Rogiers Vandeputte | Patiohouse (2014-2019)

Johnny Umans NWLND Rogiers Vandeputte | Patiohouse (2014-2019)


Johnny Umans NWLND Rogiers Vandeputte | Patiohouse (2014-2019)


Johnny Umans NWLND Rogiers Vandeputte | Patiohouse (2014-2019)


Johnny Umans NWLND Rogiers Vandeputte | Patiohouse (2014-2019)


Johnny Umans NWLND Rogiers Vandeputte | Patiohouse (2014-2019)

Omschrijving
De woning werd gebouwd in 1908 als centrale woning in een reeks van 5. Het hoofdgebouw werd behouden en met respect voor het verleden verbouwd. De ruimte-indeling bleef bestaan. De enige grote wijziging is een uitdikking van de wand tussen de inkom en de voorplaats tot een kastenwand met toilet. De typische achterbouw met keuken en badkamer die in de afgelopen eeuw werd aangepast en bijgebouwd werd volledig gesloopt zodat ruimte vrijkwam om een lichte tuinkamer te voorzien. Het doel was om tot een zeer eenvoudig en uitgepuurd concept te komen. De volledige achterbouw is opgebouwd als een bouwpakket dat bestaat uit vlakken. Zowel horizontaal als verticaal. Het geheel wordt gestructureerd door 3 identieke schuiframen die afhankelijk van hun positie andere ruimtes definiëren. In combinatie met de gordijnen ontstaan er ontelbare configuraties. De laatste kamer is een buitenruimte met een groen vierkant als basis. Het buitengordijn functioneert als zonwering.

Kwaliteiten
Het ontwerp is meer dan een uitgepuurd spel van verhoudingen. Het is een visie op het tijdelijk innemen van ruimte in de stad, verderbouwend op een bestaand gegeven, aangepast met omkeerbare ingrepen. De 100 jarige voorkant werd respectvol ingevuld met de slaapruimtes en sanitaire ruimtes. Enkel de achtergevel naar de achterbouw werd structureel opengemaakt. De aangetaste achterbouw werd gesloopt om plaats te maken voor een experiment. Een karakteristieke dynamische architectuur die zeer specifiek is en eigen aan de gebruikers. Een wit canvas dat flexibel wordt ingevuld en in dialoog treedt met het front. Dynamisch en reflecterend. Een lichte ‘tijdelijke’ tuinkamer waar er ‘s avonds en in het weekend vertoefd wordt, akoestisch en thermisch afgesloten met zware gordijnen. De lichtheid wordt vertaald in een uitgekiende detaillering en materiaalopbouw. Gebouwd om lang mee te gaan, zonder te hypothekeren, maar ook om te demonteren indien een volgende bewoner zijn eigen stempel wil drukken.

LDSRa i.s.m. Olivier Goethals | Huis Valine (2017-2021)

Michiel De Cleene LDSRa i.s.m. Olivier Goethals | Huis Valine


Michiel De Cleene LDSRa i.s.m. Olivier Goethals | Huis Valine


Michiel De Cleene LDSRa i.s.m. Olivier Goethals | Huis Valine


Michiel De Cleene LDSRa i.s.m. Olivier Goethals | Huis Valine


Michiel De Cleene LDSRa i.s.m. Olivier Goethals | Huis Valine

Omschrijving
Valine is de verbouwing van een smalle, hoge en diepe rijwoning. Voor de verbouwing was het een ruime en aangename woning met een kleine tuin georiënteerd op het westen. Op het gelijkvloers worden de veranda en de gelijkvloerse verdieping van de aanbouw afgebroken. De kleine tuin verandert in een grote tuin met een zwevende caravan erboven. De leefruimtes worden georganiseerd rond de overgang tussen binnen en buiten, in de diepte en in de hoogte. De bestaande trap, de draaitrap, de vide en de brug maken een loop tussen de keuken op het gelijkvloers en de leefruimte en de caravan op de eerste verdieping. In de caravan krijgen een berging, een extra badkamer en een toilet plek. Op de tweede verdieping worden de burelen georganiseerd. De burelen hebben toegang tot een daktuin en een erker. De kamers op de derde en vierde verdieping worden ingericht als slaapkamers met een badkamer.

Kwaliteiten
Valine is een persoonlijk project. Het is radicaal in zijn ingrepen en empathisch in hoe het leven in en rond het huis plek krijgt. Het huis is met durf ontworpen en rijk gedetailleerd. De relatie tussen de kamers en de verdiepingen wordt vergroot door vloeren weg te nemen. De organisatie in plan is afgeleid van het ontwerp in doorsnede. Het huis lijkt een extra verdieping te hebben. En er zijn een aantal ruimtes extra in het huis. Daardoor is het huis genereus en toegeeflijk. Het schrijnwerk van de achtergevel, de luifels en de vouwdeur maken de relatie tussen binnen en buiten uitgesproken. De opvang van het regenwater in de vijver geeft het project een extra dimensie. Gedurende de dag schuif je mee met het licht van de zon. De vouwdeur staat open. De grens tussen binnen en buiten vervaagt. We nodigen jullie graag uit om eens langs te komen.

Studio MOTO | Huis Arion & Marie (2017-2019)

Studio MOTO Studio MOTO | Huis Arion & Marie (2017-2019)


Studio MOTO Studio MOTO | Huis Arion & Marie (2017-2019)


Studio MOTO Studio MOTO | Huis Arion & Marie (2017-2019)


Studio MOTO Studio MOTO | Huis Arion & Marie (2017-2019)

Omschrijving
Het bestaande huis bevindt zich in een gesloten woonblok waarbij het binnen gebied volgebouwd is met industriële loodsen en bijgebouwen. Door de eigen loods af te breken creëren we een open groene enclave binnen het dense woongebied. De open ruimte maakt het mogelijk om de bestaande woning minimaal uit te bereiden en toch nog een grote tuin te behouden. De uitbreiding, een nieuwe groene torentje, neemt een positie in de ruimtelijke context, contrasteert met de omliggende grijze massa en trekt de aandacht van de omgeving zonder storend te zijn. De uitbreiding voorziet de living, een bureau en een terras, en is een schakel tussen de tuin en het huis. Het betreft een houtskeletbouw waarbij de grootste onderdelen gefabriceerd zijn in het atelier om een zo kort mogelijke werf te realiseren. Het is bekleed met groen behandelde houten gevelpanelen en voorzien van aluminium buitenschrijnwerk.

Kwaliteiten
De nieuwe tuin wordt gedeeld met buren. In die zin kozen we niet voor een glazen doos, maar voor een introvert volume, met ramen op specifieke plaatsen die uitzicht bieden op bepaalde delen van de tuin en de omgeving of enkel licht binnen trekken. Door het hoge gabarit van de afgebroken loods kregen we de mogelijkheid om een verdiep te voorzien, die anders niet toegelaten zou worden bij andere uitbreidingen. In het verdiep zit een vide verwerkt die extra licht binnen brengt in de living. Een kast-trap, groen zoals de gevel, verbindt via de vide de living met het bureau en het dakterras, waar de bewoners kunnen genieten van de avondzon. Enerzijds heeft het gebouw een introvert karakter, maar door de groen kleur en de hoogte, zoekt het toch de dialoog op met de omgeving en voegt het iets levendigs toe aan het sombere grijze binnengebied.

Teksten afkomstig van de inzendingen voor Architectuurprijs Gent 2021.