Open Monumentendag

Arnout Fonck

Ivan Claeys wordt in 1934 geboren in Heist als zoon van een bankdirecteur. Hij studeert in het iconische jaar 1958 af als architect aan het Hoger Instituut Sint-Lucas te Gent en laat zich inspireren door Mies van der Rohe, Neutra en Niemeyer. Voor zijn werk ontvangt hij verschillende prijzen zoals een tweede plaats bij de Internationale Prijs voor Architectuur van het Nationaal Instituut voor de Huisvesting (1969) en een Internationale prijs voor Architectuur van Eternit (1985). Vandaag is hij nog steeds aan het werk in het atelier van zijn architectenwoning maar dan vooral aan zijn geometrische houten sculpturen.

Het ontwerpen van een eigen woning is voor een architect vaak de ultieme opdracht waar hij zijn visie het meest doorgedreven en tot in de kleinste details kan uitvoeren. Uitgangspunt voor de grondplannen en de constructie is een regelmatig raster met binnenmaten 4m80 op 4m80, een veelvoud van 1m20. De vierkante plattegronden (buitenmaten 15m20 op 15m20) worden op die manier verdeeld in negen gelijke vierkanten. Dit raster wordt driedimensionaal vertaald in een betonnen skeletstructuur die zeer bewust zichtbaar gelaten wordt: in de buitengevels is de betonstructuur opgevuld met schrijnwerk of contrasterende vlakken in rood metselwerk en ook binnen worden de ruimtes geritmeerd door de betonnen kolommen en balken in de plafonds.

Ivan Claeys

De straatgevel (de oostzijde van de woning) is zeer gesloten en introvert. Een bakstenen tuinmuur leidt de bezoeker naar de zone voor de inkom, gesneden uit het strakke basisvolume is: het is een plaats waar binnen- en buitenomgeving elkaar overlappen. Ivan Claeys maakte optimaal gebruik van het feit dat de tuin een veertigtal centimeter hoger ligt dan het straatniveau. Door licht te dalen naar de inkom toe, betreedt men de woning op een vloerniveau circa 70 cm onder de tuin. In het iets lagere atelier (2m20 vrije hoogte) ontstaat daardoor een zeer intieme en aangename werkomgeving waarbij men in zithouding net over de groene en mosrijke tuinbodem heen kijkt.

Het centrale vierkant van het grondplan is op beide verdiepingen ontworpen als een massieve blok in wit geschilderd metselwerk: naast de traphal vinden we er beneden toilet, technische ruimte en vestiaire en boven badkamer, toilet en keukenwand.

Arnout Fonck

De woon- en slaapruimtes voor het gezin met twee kinderen bevinden zich volledig boven. Het grondplan is er, op de centrale kern en de drie slaapkamers aan de noordzijde na, helemaal open. De zuidelijke en westelijke gevels zijn er volledig beglaasd en bieden door de hogere ligging een panoramisch zicht op de tuin en het bos. Diametraal ten opzichte van de inkomruimte beneden, is hier een tweede, quasi even grote insnijding gemaakt voor een overdekt terras.

Zoals vaak in de modernistische architectuur uit deze periode is er een zeer sterke connectie tussen binnen en buiten. Tuin en architectuur zijn elkaars verlengde. Het originele, donkerbruine schrijnwerk is nog steeds aanwezig. Het interieur is sober met witte muren en plafonds. Slaapkamers en gang zijn afgescheiden met kastenwanden en lichte, met textiel beklede schuifdeuren, zodat de indeling van de kamers kon gewijzigd worden in functie van de gezinssamenstelling.

Arnout Fonck

Vanuit het rastersysteem van de woning vertrekken lage tuinmuren die als tentakels verschillende zones van de tuin afbakenen. Hun afmetingen zijn afgestemd op het grid van de woning en hun geringe hoogte (afgestemd op de betonnen constructie) zorgt ervoor dat het uitzicht van in de leefruimte onbelemmerd blijft. Om de sfeer van het bos zo veel mogelijk te vrijwaren, werd slechts een van deze buitenkamers als tuin aangelegd. In het overige deel van de tuin wordt de bosvegetatie zo vrij mogelijk gelaten.

In de Brugse deelgemeenten, vaak verscholen in het groen, vinden we verschillende opmerkelijke woningen terug uit de periode van eind jaren 1950 tot de jaren 1970. Ze worden gekenmerkt door een zeer strakke en minimalistische lijnvoering en planopbouw, een grote soberheid in materialen en het streven naar een grote connectie tussen interieur en exterieur. We klasseren ze vandaag onder de noemer modernisme. Zelf omschrijft Ivan Claeys zijn werk als een zoektocht naar eenvoud en geometrie.

Tekst naar J. Nauwelaerts

Bezoek

Dit bezoek is een organisatie van Open Monumentendag 2024 en was na het openzetten van de inschrijvingen op hun website op een half uur tijd volledig volzet.

Er zijn echter enkele plaatsen beschikbaar speciaal voor Archipelleden op zondag 8 oktober om 13 uur. De rondleiding door Archipelgidsen Géraldine Vandenabeele en Wim Supply duurt ongeveer één uur.

Zou je de woning graag bezoeken? Stuur je interesse dan door naar info@archipelvzw.be