Lens°ass

Hoewel ruim de leeftijd van veertig voorbij, is architect Bart Lens (°1959) nog steeds te beschouwen als een ‘jong architect’. Mogelijks omdat hij pas 13 jaar na zijn afstuderen en dus na jarenlange ervaringen in andere architectenbureaus zijn eigen Lens*ass oprichtte (1995), maar bovenal door de verfrissende sfeer in zijn oeuvre, die verder gaat dan een spectaculair vormvocabularium. Daar waar de internationale trends met wortels in de vorige eeuw zijn gericht op een optimale expressie van de huid, bepaalt Lens een andere verhouding tot de omringende werkelijkheid.

De meest experimentele architectonische projecten kunnen uitgroeien tot hebbedingen en dreigen daarmee hun culturele impact te verliezen. Naarmate de actieradius van architectuur toeneemt en ontwerpen van Morphosis, Libeskind of Gehry over de hele wereld verschijnen, brokkelt de kracht van het waardevolle gedachtengoed dat er oorspronkelijk aan ten grondslag lag, steeds verder af. Architecturale concepties rollen als maquettes over de aardbol en komen tot stilstand in een van de bevoorrechte investeringsgebieden.

In dit kader ontkomen jonge ontwerpers er niet aan zich de vraag te stellen welk beeld van de werkelijkheid zij met hun projecten ondersteunen. Daarbij is het niet voldoende om op pragmatische wijze de acrobatiek van het ontwerpen in alle finesses te beheersen. Indien ontwerpers zich niet verder willen laten marginaliseren in hun rol als esthetisch adviseur, moeten ze aantonen dat ze meer hebben te bieden. Zonder te vervallen in overmaats architectuurtheoretisch denken, brengt Bart Lens in deze optiek extra betekenislagen aan in zijn ontwerpen. Zijn projecten getuigen niet alleen van een realistische aanpak van een bouwopdracht en een grote aandacht voor materialisatie, maar brengen dankzij de introductie van eenvoudige thema’s een bijzondere sfeer. Sfeer, niet als resultaat van het aankleden of opsmukken, maar sfeer als wezenlijk onderdeel van de totaliteit van architectuur.

De woning Van Gertruyden-Snellings (2004) te St. Huibrechts-Hern (Hoeselt) bijvoorbeeld imponeert niet alleen door de sterke sculpturale vorm, maar ook door de vruchtbare en onlosmakelijke combinatie van geheel en detail. Zo vormt de inkomhal met een hoogte van 6 meter de schakel tussen de volumes in L-vormige opstelling en verschaffen de verschillende soorten glas, de specifieke uitwerking van de gordijnen en het zichtbeton een bijzondere tactiele kwaliteit. De beperking van het materialenpalet en de bijzondere aandacht voor detaillering ervan, zorgen voor een homogeen geheel. De huid is strak om de constructie getrokken om de materiaalexpressie te versterken. De vraag op welke wijze de vorm verband houdt met het veelal multifunctionele programma verdwijnt echter niet achter het dynamische beeld.

Maar Lens°ass gaat nog verder. Specifieke ontwerpen voor o.a. verlichting, meubilair, lichtschakelaars en toiletten maken integraal deel uit van het gehele creatieproces van een bouwopdracht. Zo was het bureau voor de verbouwing en herbestemming van een handelspand naar Lens°ass architecten met woonloft te Hasselt (2003) op zoek naar een grote lamp die een omcirkelende lichtsfeer zou creëren boven de conferentietafel in het kantoor. Na een lange en vruchteloze queeste besloot Bart Lens een eigen megalamp te ontwerpen met de °Sphere van een koepel. Ook de °T-bel is ontstaan vanuit de wens om naast het zwembad op het dak van het kantoor een flinterdunne tafel te ontwikkelen die als het ware uit de vloer plooit. Het stalen, maar toch visueel vederlichte object bezit de standaard afmetingen van Bruynzeelplaten die oorspronkelijk werden gebruikt om het zomerterras te bedekken. Beide kleinschalige ontwerpen illustreren Lens’ zorgvuldige detaillering van elk gebouwonderdeel en zijn vermogen en kennis om ervoor te zorgen dat het geheel meer wordt dan de optelsom der onderdelen.

Talent blijft niet onopgemerkt en door talrijke publicaties van zijn totaalontwerpen is het dan ook niet verwonderlijk dat bedrijven met Bart Lens contact opnemen om zijn objecten seriematig op de markt te brengen. Dankzij deze stroomversnelling zijn bovenvermelde ontwerpen, beide opgenomen in de collectie van EDEN Design, intussen in virtuose variaties verkrijgbaar. Zo bestaat °Sphere in drie verschillende afmetingen en kunnen zowel de binnen- als de buitenkant in om het even welke RAL-kleur worden gelakt.

De laatste ontwikkelingen in deze context waren op talrijke stands van de biënnale INTERIEUR 06 te bezichtigen. Bij Obumex prijkte Lens’ ontwerp voor een sociale, amicale keuken die behalve high tech ook de door de architect geïntroduceerde ‘high touch’ tentoonspreidt. Royal Boch presenteerde een porceleinen schaal en lepels en in samenwerking met Saey Home and Garden, in opdracht van Designregio Kortrijk, is de binnenhuis-gasbarbecue °Shut geïntroduceerd. Om de kwalitatieve reeks af te sluiten, bracht de °fool moon lamp (opgenomen in de collectie van EDEN Design) sfeer op de eigen stand van Lens°ass.

Binnen de (voorlopig) 25 ontwerpen die op de website www.objetbart.be uitvoerig zijn te bestuderen, verdient de °Bain noir in 100% natuurlijk geweven bamboedraad nog even bijzondere aandacht. Lens°ass paste dit door Santens ontwikkelde zachte, uiterst absorberende en glanzende materiaal toe in een fantastisch ontwerp voor een badjas. De kraag lijkt een opgerolde badhanddoek en de overgedimensioneerde mouwen en ‘rok’ maken dat de gebruiker zich gezellig kan nestelen. Standaard is de badjas in verblindend wit te verkrijgen, maar het kledingstuk is ter gelegenheid van de eerste triënnale voor beeldende kunst, mode en design in Hasselt, met als locatie de oude gevangenis op de Martelarenlaan, ook zwart-wit gestreept uitgedacht.

Ook het exhaustieve overige werk van Lens°ass blijft niet steken in leuke en oppervlakkige ideeën. “Het concrete krijgt steeds de volle aandacht, het transponeren van een idee naar een tastbaar en een verrassend visueel geheel blijft de preoccupatie bij uitstek. Bij elk ontwerp hoort een verhaal, maar het verhaal staat steeds in het teken van het concretiseren, het tastbare eindresultaat waarbij het bekomen van een specifieke sfeer niet wordt vergeten.¹ In uitvoering zijnde projecten zoals het station van Hasselt², de restauratie en uitbreiding van het gebouwencomplex La Mondiale in Brussel en het Baiyun international conference center³ (congres- en hotelcomplex) in China zijn daar geslaagde voorbeelden van.

Dominique Pieters

¹ uit de monografie: Marc Dubois, Lens°ass - architecten, uitgeverij Lannoo, 2004.

² in samenwerking met Jurgen Mayer en a2o architecten

³ projectteam: buro 2 (winnend concept), Ney & Partners (engineering) en Lens°ass (interieuradvies)