Le Corbusier in Antwerpen

De woning Guiette, die in 1926-1927 te Antwerpen werd gebouwd, is een van de minder gekende werken van Le Corbusier. Ze werd zelden gepubliceerd, en er werd nooit een grondige studie aan gewijd. Niettemin is het in meer dan één opzicht een belangrijk huis, niet zozeer omdat dit het enige gebouw is dat Le Corbusier in België ten uitvoer bracht, maar vooral omdat het in diens oeuvre een bijzondere plaats inneemt. Het is een goed voorbeeld van een “puristisch” gebouw, en tegelijkertijd behoort het, samen met de eengezinswoning in de Weissenhofsiedlung te Stuttgart, tot de enige twee gerealiseerde voorbeelden van een woningtype dat Le Corbusier gedurende veel jaren bezig hield namelijk de “citrohan”-woning. Het oorspronkelijk doel dat hem hierbij voor ogen stond was de ontwikkeling van een serieprodukt dat, uitgevoerd met de meest geavanceerde techniek, “de moderne mens” een geëigend levenskader moest bieden.

Werd dit woningtype Weissenhofsiedlung vrijwel geheel conform het oorspronkelijk opzet ten uitvoer gebracht, dan moest het te Antwerpen worden toegesneden op een welbepaald programma en duidelijk omschreven verlangens die niet helemaal overeenstemden met de opvattingen van Le Corbusier. Maar het is juist dit specifieke programma van eisen dat het gebouw een bijzondere betekenis verleent. Het noopte de architect ertoe het citrohan-type te transformeren en er de verborgen mogelijkheden van aan het licht te brengen.

Dat deze woning minder bekend is dan de andere die Le Corbusier in die tijd bouwde, houdt wellicht verband met het feit dat ze voortdurend bewoond werd door haar oorspronkelijke opdrachtgevers, een echtpaar dat een teruggetrokken bestaan leidde in volkomen harmonie met haar architectuur. Bovendien wekte het gebouw niet bepaald een “puristisch” indruk daar het, kort na zijn voltooiing, wegens de inferieure kwaliteit van het buitenpleisterwerk geheel bekleed werd met zwarte leien.

Toen het gebouw door de aanleg van een stedelijke snelweg met afbraak bedreigd werd, bleek niettemin een ruime belangstelling te genieten. Er kwam zowel nationaal als internationaal een actie op gang die tot gevolg had dat het in 1978 als historisch monument werd geklasseerd. Heden wordt het gerestaureerd, en weldra zal het door nieuwe bewoners opnieuw tot leven gewekt.

(G. Baines: uit inleiding tot de monografie “Le Corbusier in Antwerpen” deel 2. de woning Guiette).

Georges Baines
is professor aan het Hoger Architectuurinstituut van het Rijk te Antwerpen.
In zijn werk (waaraan A+ begin ’86 een belangrijke bespreking wijdde) is verwantschap en respekt voor het ideeëngoed van Le Corbusier tastbaar.
Voor de restauratie van corbu’s woning Guiette was hij de “right man on the right place”. In oktober-november ’87 organiseerde hij de tentoonstelling “Le Corbusier in Antwerpen” en realiseerde (samen met Els Spitaels) een zeer boeiende monografie rond de woning Guiette.