Peter Callebout (1916-1970)
Peter Callebout (1916-1970) bouwde in 1962 de tijdloze cederhouten woning aan de zeedijk te Zeebrugge. Ook de woonwijk te Nieuwpoort was een verademing in het na-oorlogse bouwen. Zijn oeuvre situeert zich in de jaren 50-60 en omvatte vooral woningbouw en kleinschalige realisaties.
Het oeuvre van Callebout is overeind blijven staan als een integere, autentieke architektuur die vandaag opnieuw erg aktueel lijkt.
Peter Callebout: een kennismaking door Gert Van Conkelberge
Peter Callebout werd geboren te Londen op 20 juni 1916. na een klassieke opleiding aan de Academie voor Schone Kunsten te Brugge trad hij in het atelier van zijn vader, waar hij het vak leerde. Daarnaast kwam hij via zelfonderricht in contact met de moderne architectuur en regionale bouwculturen. Vanaf 1951 begon hij met de realisatie van zijn oeuvre, dat voornamelijk kleinschalige projecten omvat.
Die kwantitatieve beperktheid staat echter in schril contrast met de innerlijke rijkom van zijn ondogmatische architectuur, een synthese tussen een aantal ‘rencontres priviligées’. Callebouts oeuvre draagt duidelijk de sporen van Mies’ adagium ‘less is more’: via een minimum aan middelen streeft hij een maximale ruimtelijkheid na. Zoals voor Gerrit Rietveld, zo is ook voor Peter Callebout de werkelijkheid van de ruimte essentieel. Ondanks hun functionele logica bezitten Callebouts werken een ‘organische’ dimensie en een traditioneel materiaalgebruik. Tijdens zijn intensieve zelfstudie heeft hij vanuit regionale bouwtradities het modernistisch vocabularium tot een authentieke architectuurbenadering getransponeerd. In zijn oeuvre verliezen modern en traditioneel, functioneel en organisch dan ook hun waarde als stijlbeperkingen.
Zo is Callebouts architectuur niet vormelijk organisch, maar is ze beïnvloed door Wrights organische bouwkunst, waarin een dynamisme ruimtewerking en doordachte relaties met de omgeving centraal stonden. Die aanpak is het meest duidelijk in zijn eigen woning te Nieuwpoort-Bad. Het regionale aspect vindt zijn oorsprong vooral in de Scandinavische en traditionele Japanse architectuur. Conform deze bouwculturen, integreert Callebout het gebouwde in haar omgeving. Zijn Nieuwpoortwijk, de vakantiewoning Van Hoorebeke op de zeedijk te Zeebrugge, de charmante rijwoning Gérard te Namen en het museum Valerius De Saedeleer zijn geslaagde voorbeelden van een intelligente integratie in een steeds wisselende context.
Meestal beantwoorden zijn ontwerpen ook aan een doorgedreven normalisatie en standaardisatie, die een logische planopdeling mogelijk maken zonder de spontaneïteit ervan te onderdrukken. Gevels worden steeds gedicteerd door de innerlijke structuur en ruimteverdeling, die op haar beurt sterk gerelateerd is met de omgeving. Uiteindelijk streeft Callebout naar een totaalarchitectuur, waarin de verschillende facetten – context, concept, vorm, constructie en materiaalgebruik – niet op zichzelf staan, maar slechts begrepen kunnen worden in hun onderlinge samenhang.
Als figuur stond hij niet onverschillig ten opzicht van de actualiteit rondom hem en speelde hij op een eigenzinnige manier in op de gebeurtenissen van zijn tijd. Met zijn geprefabriceerd vakantiepaviljoen gaf hij een merkwaardig antwoord op de steeds toenemende industrialisatie van het bouwproces. Ook was hij betrokken in het CIAM-congres te Otterlo. Wanneer een paar jaren later de architectuurkritiek zich begon te keren tege nde moderne architectuur, stelde Callebout zich in het tijdschrift Plan de fundamentele vraag: ‘heeft architectuur nog zin?’ Zijn systematische reflexie over architectuur viel ook op in het Terkamereninstituut, waar hij door zijn open geest en zin voor dialoog een essentiële schakel vormde in de veranderingen die de architectuurschool onderging eind jaren 60.
Callebout overleed te Brussel op 3 augustus 1970.
Gert Van Conkelberge
Is ir.-architekt (RUG 1993) wijdde een thesis aan het werk van Callebout.
Hij behaalde met zijn afstudeerprojekt de Baksteen studentenprijs 1993.
