Japan: Op zoek naar de kracht van de schaduw

Hera Van Sande (ingenieur-architect en assistent aan de afdeling architectuur Universiteit Gent) reisde in 1996 en 1997 doorheen Japan in het kader van een doctoraatsonderzoek naar het Japanse modernisme. Ze bereidde er ter plaatse tevens de Archipel-reis voor.
Aansluitend op de voordrachtavond van professor Riichi Miyake, geeft ze in twee avonden een overzicht van belangrijke momenten in de Japanse architectuurgeschiedenis.

“In Japanese temples, a roof of heavy tiles is first laid out, and in the deep, spacious shadows created by the eaves, the rest of the structure is built”.

In deze lezing wordt ingegaan op de onderliggende ideeën van de Japanse architectuur : op zoek naar het oude Japan, op zoek naar het gevoel voor schoonheid binnen het subtiele spel van schaduw en licht, naar waarden die de Japanse ruimtelijke ontwikkeling mede bepaalden.

Hoe zien de Japanners “ruimte” en hoe wordt het vorm gegeven ? Hoe was de behandeling van ruimte doorheen de geschiedenis en waarom wijzigde ze ? Aan de hand van begrippen als miegakure, oku, shibui, yugen, wabi, sabi, … en andere kenmerken van de traditionele architectuur, wordt een beeld opgebouwd van een Japan dat ogenschijnlijk verloren is gegaan, maar dat naar geest tot vandaag verderleeft. Parallellen worden getrokken.

Samen met de evolutie van deze kenmerken doorheen de tijd, transformeert ook de wijze waarop architecturale ruimte wordt belichaamd. De verandering van een aantal typologieën (tempel, schrijn, kasteel, woning, …) wordt bekeken t.o.v. deze ontwikkeling aan de hand van een aantal concretere analyses.
Het werk van enkele hedendaagse architecten wordt ter vergelijking geanalyseerd.