FOBA (JP)

Het leek zeer de moeite waard om een (hier in Vlaanderen nog niet gekende) groep jonge architecten uit Kyoto uit te nodigen als gastsprekers. Op weg naar een tentoonstelling over hun werk in het Nederlands Architectuur Instituut in Rotterdam, stellen ze in ’t Leerhuys in Brugge recent werk voor. Dit wordt een kennisname met een nieuwe generatie Japanse architecten.

Één lid van de architectengroep F.O.B.A. is de Japan-reizigers echter niet onbekend: Thomas Daniell uit Nieuw-Zeeland die ons, samen met Hera Van Sande doorheen Japan gidste. Hij is een vaste vennoot van Katsu Umebayashi.

De groep F.O.B.A. is een collectieve, collaborerende architectuurpraktijk in Kyoto. Ze werd gesticht dor Katsu Umebayashi (geboren in Kyoto 1963) en telt thans 12 architecten-medewerkers (waaronder Thomas). De groep begin stilaan internationaal door te breken door samenwerkingen met Cas Oosterhuis en Ole Bauman (Rotterdam) in een bezoekerspaviljoen in Osaka, met Sei Wanatabe in Tokyo en met Markus Novak in Los Angeles. De groep F.O.B.A. ontving de ‘Tokyo innovative Housing Award’ in 1996 en de ‘Japan Design prize in 1999’. De groep werd geselecteerd voor de biënnale van Venetië en werd thans in het Nederlands Architectuur Instituut in Rotterdam uitgenodigd voor een tentoonstelling over recent werk.

AURO (1994-1996)
Een familiewoning in Tokyo. Een cocoon in de stedelijke chaos. Twee betonwanden. Daartussen een gespannen gevel in fiberglas die zich kromt tot dak en als een membraan het leven omhult. Een cocoon als etappe van stedelijke nomaden die buitenhuis werken en eten, maar thuis komend, licht overdag en privacy ’s nachts wensen. Geen traditionele ruimtelijke opdelingen maar een shelter van 3,5 meter breed op 30 meter diep.

ORGAN
Katsu Umebayashi ontwierp dit Organ-gebouw in de periferie van Kyoto als huisvesting voor zijn eigen bureau en 2 bedrijven. In tegenstelling tot de gebruikelijke neutraliteit en maximale flexibiliteit is ORGAN een experiment in ruimtelijke variëteit. Het is geconcipieerd als een geëxtrudeerde buis die zich over de locatie slingert en op pilotis over een parkeerterrein zweeft. De voordeur raakt de grond, daarna verhelft het gebouw zich en draait de hoek om. De omhulling is een verpakking die zich zwelt en kromt. De binnenruimten vloeien in elkaar over. Organisch, veranderlijk.

Umebayashi maakte zich in dit ontwerp los van de overweldigende invloed van Arata Isosaki. Het zoekt naar een architectuur die verder gaat dan programma-kwesties en typologie, maar zich met context bezighoudt. Geen contextuele esthetiek, maar veeleer contextuele techniek en identiteit. Het is iets wat F.O.B.A. obsedeert. Hoe bouwen in de Tokyo chaos ? In minimale smalle, diepe ‘kavels’ waarin elke ‘Europese’ stedelijke typologie ontbreekt (geen hiërarchie, geen stedelijke ruimten) en temidden een constante vernieuwing van het immobiliënbestand. Zonder ‘esthetische regels’ maar binnen enveloppen die enkel door schaduwlijnen en aardbevingsregels zijn gestructureerd.

Zonder gemene muren (buren staan op 1 m van elkaar) vormen zich stedelijke patch-works die F.O.B.A. als uitgangspunt neemt. Hoe het minimum maximaliseren ? Terreinen van 2,5 × 8 m in Ginza, in het luxe commercieel centrum van Tokyo. Of terreinen van 3,5 × 20 m elders bovenop de meeste exorbitante grondprijzen ter wereld.

Soms ook in een ‘container’ project op zoek naar de limieten van bewoonbaarheid. Containers met een basisuitrusting (keuken, badkamers) samenzetten als universitaire logies of onthaalcentra voor daklozen. Of op neo-metabolistische wijze gestapeld in een boomstructuur met groeiende takken naarmate de behoeften groeien. Tot ad hoc voorstellen om na de aardbeving in Kobe met containerassemblages zeer snelle woonbehoeftes in te vullen.

F.O.B.A. is een groep jonge Japanse architecten die de Japanse beperkingen, limieten als uitgangspunt nemen en van daaruit vernieuwende, verrassende antwoorden formuleren en zelfs op onmogelijke kleine terreinen grote architectuur genereren.

Het werk werd recent in Architecture d’ aujourd’hui, Archis, Detail, Japanese Architects gepubliceerd. Hier horen we beslist nog meer van.