Erfgoed in competitie

Open Monumentendag is het grootste culturele eendagsevenement van Vlaanderen. Het monumentenfeest is in 2020 al aan zijn 32ste editie toe en kan ieder jaar rekenen op een grote belangstelling van publiek en media.

Open Monumentendag is het bewijs dat onroerend erfgoed blijft boeien. Het recept van Open Monumentendag is eenvoudig: op de tweede zondag van september stellen honderden monumenten in heel Vlaanderen hun deuren open. Ook in tijden van het coronavirus zal Open Monumentendag plaatsvinden, hetzij in een alternatieve vorm. Archipel draagt haar steentje bij door jaarlijks een lezing te organiseren en nodigt dit jaar Maarten Liefooghe, docent Universiteit Gent, uit om te reflecteren over de rol van architectuurwedstrijden in relatie tot erfgoed.

Architectuurwedstrijden als Open Oproep en WinVorm, hebben sinds de eeuwwisseling een belangrijke impuls gegeven aan de publieke bouwcultuur, en de zin voor ambitieus experiment verhoogd. Deze lezing onderzoekt de manier waarop wedstrijdprojecten met een tussenkomst in belangrijk erfgoed niet alleen een eigen interpretatie van een opgave aanreiken, maar soms ook van het betreffende erfgoed. Dat staat in spanning met (de illusie van) een statische en louter wetenschappelijke erfgoedwaardering. Erfgoed komt daarentegen in beeld als steeds weer gecoproduceerd in het heden, en architectuur wordt belicht als een prominente interpretatieve praktijk en als een technisch-cultureel medium om erfgoed te cureren.

Credits:
Foto 1: Malgorzata Olchowska, ‘De geërfde stad’, 2019 uit tentoonstelling ‘Open Oproep’, foto: Michiel De Cleene.
Foto 2: Malgorzata Olchowska, ‘Archipel van kleine en middelgrote steden’, 2019 uit tentoonstelling ‘Open Oproep’, foto: Michiel De Cleene.

Maarten Liefooghe (°1983) is docent architectuurtheorie en -geschiedenis en post-doctoraal onderzoeker van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen (FWO) aan de vakgroep Architectuur en Ingenieurswetenschappen van de Universiteit Gent. Zijn onderzoek in de architectuurtheorie en -geschiedenis focust op interacties en intersecties van kunst, architectuur, tentoonstellings- en erfgoedpraktijken. Naast academische en beleidsondersteunende publicaties, schrijft hij occasioneel kunst- en architectuurkritieken.
Maarten Liefooghe studeerde in 2006 af als burgerlijk ingenieur-architect na studies aan de UGent en de TU Berlijn (als uitwisselingsstudent). Als aspirant-FWO en als assistent onderzocht hij in zijn doctoraatsonderzoek ‘De monografische factor’ de architectuur van kunstenaarsmusea, hun ideologische context, en hun institutionele en architecturale hybriditeit. Vandaag focust zijn onderzoek zich op hedendaagse architectuurcultuur, en in het bijzonder op architectuurtentoonstellingen als een experimenteel veld waarin ontwerp en materialisering van 1:1 en in situ exhibits mogelijk alternatieve strategieën inhouden voor problemen in de monumentenzorg. Van 2013 tot 2017 was Maarten Liefooghe halftijds docent architectuurgeschiedenis en monumentenzorg binnen de opleiding Kunstwetenschappen en Archeologie van de Vrije Universiteit Brussel. In de lente van 2016 was hij visiting scholar aan het Institute of Archaeology van University College London en in het voorjaar van 2017 ATCH research fellow aan de University of Queensland (Australië).

Open Oproep. 20 jaar architectuur in publieke opdracht


Open Oproep. 20 jaar architectuur in publieke opdracht


Open Oproep. 20 jaar architectuur in publieke opdracht


Open Oproep. 20 jaar architectuur in publieke opdracht

In 2019 organiseerde hij samen met Maarten Van Den Driessche, als curatoren in opdracht van het Team Vlaams Bouwmeester de reizende tentoonstelling ‘Open Oproep. 20 jaar architectuur in publieke opdracht’. Dit project verkent de Open Oproep architectuurwedstrijdprocedure zoals ontwikkeld en gebruikt door de Vlaamse Bouwmeester en zijn/haar team tussen 1999 en 2019. Met de aanstelling van een Bouwmeester en de ontwikkeling van de Open Oproep trok de Vlaamse overheid twintig jaar geleden resoluut de kaart van een ambitieus publiek opdrachtgeverschap en kwaliteitsvolle architectuur en stedenbouw. De Open Oproep stelt publieke opdrachtgevers in staat op een transparante manier en met internationaal bereik een ontwerpteam aan te stellen voor hun projecten. Dit gebeurt op basis van een helder geformuleerde maatschappelijke ambitie en via een relatief lichte procedure, die kwaliteit als selectiecriterium centraal stelt. Niet alleen de huidige aanblik van Vlaamse steden en gemeenten, ook het denken en spreken over architectuur in Vlaanderen werden mede door de Open Oproep bepaald.