Woonvraagstuk

Gent groeit en dat veroorzaakt groeipijnen die zich op de woonmarkt sterk laten voelen. Het resulteert vandaag in een wooncrisis met niet één uitdaging, maar verschillende uitdagingen. Bijgevolg is er niet slechts één kant-en-klare oplossing. Hoe zet men in op de grote woongebouwen, de woonopgaves en de ontwerpoplossingen? Hoe houdt men de betaalbaarheid in het oog? Na het kaderen van het woonvraagstuk in Gent worden vier verschillende woonprojecten gepresenteerd. Nadien gaan we in dialoog met Peggy Totté en Peter Vanden Abeele als moderatoren.

DBLV architecten | Nekkersput (2014-2020)

Filip Dujardin DBLV architecten | Nekkersput (2014-2020)


Filip Dujardin DBLV architecten | Nekkersput (2014-2020)


Filip Dujardin DBLV architecten | Nekkersput (2014-2020)

Omschrijving
Gelegen tussen de Gentse de binnenring en een natuurreservaat wordt gevraagd om een uitgeleefde woonblok te vervangen door 44 grondgebonden woningen. De structuur van dit gebouw heeft echter nog een groot potentieel in zich. Er wordt voorgesteld om grondig te renoveren en resoluut te kiezen voor een compact woongebouw binnen de bestaande structuur. Het gebouw wordt volledig gestript en gereorganiseerd. De vroegere mono-georiënteerde appartementen worden getransformeerd naar 44 transversale duplexappartementen. Deze doorzonappartementen in verschillende types, vormen een driedimensionale puzzel binnen de rigide basisstructuur. De volledige diepte van het gebouw wordt benut. Een lichte staalstructuur over de volle breedte van de westgevel creëert genereuze balkons die het verlengde vormen van de appartementen. Langs beide zijden van de gerenoveerde woonblok wordt een nieuw, vrijstaand woonvolume met telkens 6 units gebouwd. Door middel van buitenpasserelles staan deze twee volumes in verbinding met het hoofdgebouw, waardoor ze zich van een interne circulatie ontdoen.

Kwaliteiten
Het project Nekkersput toont aan dat er, binnen de strikte marges eigen aan sociale huisvesting en mits de nodige volharding, ook in dit segment een meerwaarde voor het wonen gecreëerd kan worden. Ondanks de randvoorwaarden en de houding van de bouwheer, zijn we het verplicht aan de toekomstige bewoners om optimale woningen aan te bieden. Dit is wat we hier beoogden: boeiende transversale woningen met veel natuurlijk licht en voldoende buitenruimte. Door te kiezen voor behoud van de structuur van het bestaande gebouw, wordt hier ook de meest duurzame keuze gemaakt. Het hergebruik van de bestaande structuur zorgt voor een grijze energiewinst die nooit kan geëvenaard worden door de meest performante en duurzame nieuwbouw. Een aan de basis compact gebouw zal dan ook steeds beter scoren dan vrijstaande nieuwbouw. Dit resulteert eveneens in een efficiënt ruimtegebruik, want door de keuze voor behoud is de densiteit 20% hoger dan voorzien.

360 architecten | Woontoren Stapelplein (2014-2021)

360 architecten 360 architecten | Woontoren Stapelplein (2014-2021)


360 architecten 360 architecten | Woontoren Stapelplein (2014-2021)


360 architecten 360 architecten | Woontoren Stapelplein (2014-2021)


360 architecten 360 architecten | Woontoren Stapelplein (2014-2021)

Omschrijving
Binnen de krijtlijnen van het RUP ‘Oude Dokken’ ontwikkelden we een masterplan voor het gebied tussen de kade en het Stapelplein. Een gespiegelde cadans van bouwzones en buurtparkjes dwars op het dok, een toren op de kop van de site als landmark en het behoud van het maritiem-industrieel karakter vormen de grondslagen van ons stadsontwerp. We zochten aansluiting bij de plannen uit 1844 van stadsarchitect Louis Roelandt die op deze plek het ‘Koninklijk Stapelhuis voor de Weder-uitvoer’ ontwierp. De typologie en schaal van het fiere, stedelijke stapelhuis is het uitgangspunt van ons ontwerp geworden. Het bleek een fantastische stedenbouwkundige bouwsteen die bemiddelt tussen de kleine schaal van de grondgebonden woning, de tussenschaal van het gestapeld wonen en de grote schaal van de toren. De woontoren vormt een uniek element in dit stedelijk ensemble. Het project omvat een gemengd programma van kantoor, handelsruimte en een brede mix aan woongelegenheden.

Kwaliteiten
Het project is gelegen binnen de contouren van het ontwikkelingsproject ‘Oude Dokken’. Door haar ligging onmiddellijk aansluitend op de stad vormt de site een bijzondere en strategische schakel in dit ambitieus stadsuitbreidingsproject. De architecturale verschijning van de toren Stapelplein sluit aan bij de beeldkwaliteit van ons stadsontwerp en bij onze overtuiging van wat fatsoenlijk bouwen in de stad moet zijn: een krachtige verschijningsvorm ondersteund door een robuuste, duurzame materialiteit. De detaillering vertrekt vanuit bouwbaarheid en stelt stedelijke geleding en belevingskwaliteit primordiaal. Zo vormt de figuur van de toren de link tussen het stadsweefsel van straten en plekken, en de open ruimte van kade en water. De toren wil niet als solitair object verschijnen, maar engageert zich letterlijk met haar context – verschijnt waar gewenst en verweeft waar mogelijk. Het ontwerp genereert diverse woon-, werk-, en verblijfskwaliteiten en schaart een rijk scala aan heldere publieke ruimtes rondom zich.

BLAF architecten | De Nieuwe Dokken – DEK (2018-2021)

Stijn Bollaert BLAF architecten | De Nieuwe Dokken – DEK (2018-2021)


Stijn Bollaert BLAF architecten | De Nieuwe Dokken – DEK (2018-2021)


Stijn Bollaert BLAF architecten | De Nieuwe Dokken – DEK (2018-2021)


Stijn Bollaert BLAF architecten | De Nieuwe Dokken – DEK (2018-2021)

Omschrijving
Het DEK is deel van het PPS project ‘De Nieuwe Dokken’ voor de zone Handelsdok Oost binnen het stadsontwikkelingsproject De Oude Dokken, en vormt samen met De Faar en Melopee (in opdracht van Sogent) de eerste fase van het project. Het is een gemengd ‘hofblok’ met 31 woningen, waarvan 6 sociale woningen en 7 budgetwoningen; praktijkruimten; handelsruimten en een fietswinkel/mobiliteitshub. Onder het project ligt de centrale parking van de wijk met daarin vervat het zenuwcentrum van het Ducoop wijkwarmtenetsysteem ZAWENT.

Kwaliteiten
Met 20% sociale en 20% budgetwoningen is bijna de helft van het woonaanbod op DND gericht op betaalbaarheid. Het Dek brengt alle doelgroepen samen in één deelproject. De vraag naar grondgebonden woningen werd vertaald in een reeks van bel-étagewoningen aan het Kompasplein en beneden-bovenwoningen langs de kade. De kaaigevel bestaat uit een reeks van bakstenen draagwanden en terrassen. De beeldbepalende baksteenstructuur vormt de leessleutel voor de typologische schakeling, zorgt voor ritmering langsheen de kade en verankert het project in zijn ruimere context. BLAF ontwikkelde voor deze structuur een versie van hun ‘Big Brick’ gevelsteen. Het project kadert hiermee in het onderzoek dat BLAF voert naar de relatie tussen het materiaal, constructie en verschijningsvorm van baksteenarchitectuur (Brick Wall City).

De Smet Vermeulen architecten | Tondelier Krono Sporthalgebouw (2015-2020)

Dennis De Smet De Smet Vermeulen architecten | Tondelier Krono Sporthalgebouw (2015-2020)


Dennis De Smet De Smet Vermeulen architecten | Tondelier Krono Sporthalgebouw (2015-2020)


Dennis De Smet De Smet Vermeulen architecten | Tondelier Krono Sporthalgebouw (2015-2020)


Dennis De Smet De Smet Vermeulen architecten | Tondelier Krono Sporthalgebouw (2015-2020)

Omschrijving
Het masterplan van Rapp + Rapp continueert het blokkenweefsel van de Rabotwijk, maar met een grotere maat en een duidelijkere relatie met groen. Vier bouwblokken met continue, gevouwen rooilijnen omvatten grondgebonden woningen, appartementen en publieke voorzieningen rondom een buurtpark. Ons Sporthalgebouw maakt de hoek tussen het Gasmeterpark en de Nieuwe Vaart. Een dubbelhoge sokkel biedt inkijk in een wijksporthal, een café, een fitnessruimte en de entreehallen van 36 daarboven gelegen appartementen. Met deze complexe stapeling is het een argument pro de compacte stad. De trapeziumvormige plattegrond laat rondom de sporthal ongelijke marges vrij voor de stijgkernen. De liggers van de sporthal doorsnijden de eerste laag appartementen. De milde regelmaat van de gevels laat niet vermoeden hoe verschillend de appartementen zijn. Daarvoor zorgen de wisselend op het gebouw inwerkende richtingen: die van de sportzaal en de hoek. Het gebouw beantwoordt aan de hoge duurzaamheidsvereisten van de Tondelierwijk en aan de passiefstandaard.

Kwaliteiten
Anders dan Brussel of Antwerpen heeft Gent geen traditie van stadsappartementen. Het ontbreekt aan voorbeelden hoe een stadsflat zich in het straatbeeld kan tonen. De meeste dateren uit het tijdperk dat wou breken met de stedelijke continuïteit; recentere voorbeelden trekken de aandacht door zich af te zetten. Vaak blijft het bij het model van een appartement op de zeedijk (een stapel terrassen voor een glazen wand). We kregen een bijzonder perceel, met een scherpe hoek zoals grote steden die op cruciale plaatsen hebben. Wij wilden een gebouw maken dat zich niet afzet tegen de stad, maar zelf stad maakt. Een gebouw dat met de stadswandelaar een gesprek aanknoopt door discrete of, onderin, juist genereuze blikken op de activiteiten binnen, door portalen waar de brievenbussen de nodige aandacht kregen, door trots zijn naam te dragen, zoals sommige fabrieken aan de Nieuwe Vaart. De lichtvoetige sporthal kijkt uit naar de gasmeters.

De avond wordt ingeleid door de partnerorganisatie sogent.
Na de voorstelling van de vier woonprojecten door de respectievelijke architectenbureaus is er tijd voor een gesprek omtrent het woonvraagstuk in Gent. Moderatoren van deze avond zijn Peggy Totté (architectuurwijzer) en stadsbouwmeester Peter Vanden Abeele.

Peggy Totté (°1973) is ingenieur-architect, stedenbouwkundige en projectleider bij Architectuurwijzer rond de thema’s als collectief, sociaal en coöperatief wonen & ruimtelijke kwaliteit. Ze is voorzitter van de VRP Masterclass ‘Kernversterking’. Ze was curator van de expo ‘Housing Apart Together’, Architectuurwijzer vzw, opgesteld in C-mine (2019), STAM Gent (2020) en Antwerpen (2021).

Peter Vanden Abeele (°1979) is architect, stedenbouwkundig ontwerper en erkend ruimtelijk planner. Eind 2017 werd hij benoemd als eerste Stadsbouwmeester Gent. Voorheen werkte hij als wetenschappelijk onderzoeker binnen het vakgebied van regionale en stedelijke ontwikkeling. Hij was projectleider voor stadsontwikkelingsprojecten in Antwerpen en werkte vier jaar als adviseur stedenbouw voor de stadsbouwmeester Antwerpen. Daarnaast werkte hij als freelance stedenbouwkundig ontwerper en was medeoprichter van een ontwerpbureau.