180 + 180

In een dorp van 180 inwoners verdubbelt de bevolking. Het ‘180 + 180 dorp’ heeft nood aan bijkomende woningen, misschien een bakker, een zorgcentrum voor ouderen, meer sociale en groene infrastructuur en oplossingen voor de toegenomen aanwezigheid van auto’s. Het fundamentele uitgangspunt: als vervolg op de vooropgestelde betonstop mag de bebouwde voetafdruk niet uitbreiden en breidt die ambitie uit tot het bouwen op de bestaande dragende muren – om zo bijkomende fundering te vermijden.

Architectuur tussen feit en fictie

Het dorp wordt de arena voor een speculatieve architectuur tussen feit en fictie, die op kritische wijze actuele, ruimtelijke en sociale vraagstukken onderzoekt – zoals demografische groei en verstedelijking – terwijl ze zich beweegt binnen de intimiteit van het dorp. Het project wordt zo een architectuur over zowel constructie als bewoners. De meeste gebouwen zijn opgetrokken in metselwerk met houten zadeldaken. Na een stabiliteitsanalyse test het ontwerp een strategie uit waarbij zolders, die traditioneel fungeren als onbewoonde bufferzones, getransformeerd worden tot een nieuwe bewoonbare houtconstructie met minimale impact op het maaiveld.

Samenleven en inclusiviteit

Maar het project gaat evenzeer over de bewoners. In dorpen zijn relaties tastbaar. Verdichting is er iets persoonlijks. Tijdens een studiebezoek sprak ik met bewoners en integreerde hun verhalen in het ontwerp. Dit leidde tot een architectuur die ‘samenleven’ ontwerpt, gericht op het geven van een eigen individueel adres en identiteit voor elke nieuwe bewoner binnen het dicht lokaal netwerk van het dorp. Het project legt sterk de nadruk op inclusiviteit, zowel voor huidige als toekomstige bewoners. De verdubbeling van het dorp raakt bredere maatschappelijke thema’s zoals vergrijzing en migratie.

Van strategie naar praktijk

Drie case studies vertalen deze uitdaging naar concrete architecturale ingrepen. Kapellestraat 24 transformeert een eengezinswoning tot een groepsvilla met meerdere huishoudens. Pastoriestraat 5 voegt bovenop een bestaande woning twee units toe en herintroduceert het commerciële weefsel van het dorp via een dorpsbakker. De meest complexe, Kerkhofstraat 23, wordt een empathisch zorgcentrum dat meerdere vormen van inclusie faciliteert: ouderen blijven in hun vertrouwde omgeving, rolstoelgebruikers krijgen toegang tot de hoogste plek in het dorp met uitzicht op het landschap, en asielzoekers vinden er een nieuwe thuis. Elk ontwerp is zorgvuldig afgestemd op gedeeld, maar autonoom samenleven. Zo toont het project hoe een abstracte verdichtingsstrategie vertaald kan worden naar menselijke, lokale en zorgzame architectuur.