De Makers’ Hub

Het vernieuwde VOKA-gebouw in Gent wordt een Makers’ Hub – Een open ruimte voor ambacht, leren en gemeenschap, geïnspireerd door de Japanse ruimtelijke filosofie. Het ontwerp is gebaseerd op concepten als ma, michiyuki en hashi en legt de nadruk op betekenisvolle overgangen, gelaagde ervaringen en flexibele grenzen die zich aanpassen aan verschillende behoeften. Het is meer dan een hergebruikt gebouw, het wordt een levend kader waar de ruimte zelf creativiteit, uitwisseling en verbinding met de stad ondersteunt.

Het concept van ‘ma’

In de kern van het ontwerp ligt het Japanse idee van ma, een term die verwijst naar het betekenisvolle interval of de pauze tussen elementen. In plaats van ruimte te zien als een lege leegte, benadrukt ma de rijkdom van wat er zich tussenin afspeelt: hoe overgangen, ritmes en subtiele verschuivingen betekenis creëren. Door dit concept toe te passen op het herontwerp van een bestaand gebouw laat het project zien hoe architectuur kan bijdragen aan een meer open, flexibele en duurzame manier van ruimte innemen.

De ruimte

Het gebouw dat voor deze transformatie is gekozen, is het VOKA-gebouw in het centrum van Gent. Ooit voornamelijk een werkplek voor zakelijke netwerken, wordt het hier heruitgevonden als een plek waar mensen met verschillende achtergronden samen kunnen komen om te leren, te creëren en kennis te delen. De Makers’ Hub is niet ontworpen voor één specifieke groep, maar voor iedereen: studenten, professionals, beginners én experts. Het omvat werkplaatsen voor , gedeelde werkruimtes voor samenwerking en informele ontmoetingsplekken die spontane interactie mogelijk maken. In die zin gaat het project verder dan louter hergebruik; het gaat om het herdefiniëren van het gebouw als een publieke ruimte die uitwisseling, creativiteit en gemeenschap stimuleert.

Het ontwerp

Het concept van ma speelde een centrale rol in de ontwerpmethode. In plaats van het gebouw op te delen in afgesloten, geïsoleerde ruimtes, onderzocht ik hoe mensen zich door de ruimte bewegen, hoe verbindingen tussen zones kunnen worden benadrukt en hoe momenten van pauze en reflectie kunnen ontstaan. In de praktijk betekent dit nadenken over waar je vertraagt, waar je overgaat van de ene activiteit naar de andere, en hoe materialen, licht en verhoudingen het ritme van beweging kunnen sturen. Kolommen, gordijnen en schuifpanelen zijn bijvoorbeeld niet louter functionele scheidingen, maar hulpmiddelen om drempels te articuleren, flexibele grenzen te creëren en ervaringen van openheid of intimiteit vorm te geven.

Het ontwerp is verder geïnspireerd door Japanse principes zoals michiyuki en hashi. Michiyuki verwijst naar een stap-voor-stap reis, een geleidelijke ontplooiing van de ruimte waarbij elke overgang diepte toevoegt aan de beleving. Toegepast op de Makers’ Hub leidt dit tot circulatieroutes die niet enkel functioneel zijn, maar ook ervaringsgericht, uitnodigend tot ontdekking en gelaagde perspectieven. Hashi, dat drempels en overgangen aanduidt, speelt een complementaire rol. In het gebouw worden deze momenten van overstap – van het ene materiaal naar het andere, van fel daglicht naar een meer beschaduwde zone, van een informele ontmoetingsplek naar een geconcentreerde werkomgeving – opgevat als ontwerp­kansen.

Samen creëren michiyuki en hashi een narratief van beweging dat het gebouw levendig en dynamisch maakt, in plaats van statisch.

De vormen van formaliteit

Een andere belangrijke laag in het ontwerp is de integratie van verschillende graden van formaliteit, uitgedrukt via de Japanse categorieën sō, gyō en shin. Deze staan respectievelijk voor informeel, semi-formeel en formeel, en vertalen zich in ruimtelijke termen naar uiteenlopende sferen. Informele zones (sō) maken ontspannen ontmoetingen en flexibel gebruik mogelijk, terwijl semi-formele (gyō) en formele (shin) ruimtes meer gestructureerde activiteiten en geconcentreerd werk ondersteunen. Door deze te combineren binnen hetzelfde gebouw, kan de Hub een breed spectrum aan noden opvangen – van spontane gesprekken tot het gefocust uitoefenen van ambachten.

Flexibiliteit is een terugkerend thema in het project. Het ontwerp maakt gebruik van aanpasbare scheidingselementen, zoals lichte gordijnen, verplaatsbare panelen en strategisch geplaatste kolommen, die het mogelijk maken dat ruimtes zich uitbreiden, samentrekken of transformeren afhankelijk van de activiteit. Deze flexibiliteit zorgt ervoor dat de Makers’ Hub uiteenlopende evenementen en werkvormen kan huisvesten zonder haar ruimtelijke helderheid te verliezen. Belangrijker nog: het weerspiegelt het idee dat leren en maken dynamische processen zijn – niet gebonden aan vaste structuren, maar evoluerend in relatie tot context en gemeenschap.

De context

Ook de stedelijke inpassing speelt een cruciale rol in het project. Het VOKA-gebouw bestaat niet op zichzelf, maar maakt deel uit van het bredere stedelijke weefsel van Gent. Het herontwerp houdt rekening met de bewegingen van voetgangers en versterkt de verbindingen met de nabijgelegen rivieroever, waardoor het gebouw zich opent naar de stad en een sterkere dialoog met zijn omgeving aangaat. Zo wordt de Makers’ Hub niet enkel een binnenruimte, maar ook een publieke interface: een plek waar de stad naar binnen kan komen en waar binnen en buiten elkaar overlappen.

Uiteindelijk gaat het project om meer dan het hergebruiken van een gebouw. Het is een verkenning van hoe architectuur zorg, aandacht en culturele resonantie kan belichamen. Door zich te laten inspireren door Japanse ruimtelijke filosofie wordt de Makers’ Hub meer dan een verzameling kamers; het wordt een levend kader voor interactie. Hier neemt de ruimte zelf deel aan het proces van maken en leren, en beïnvloedt niet alleen wat mensen doen, maar ook hoe zij zich verbinden, reflecteren en samen groeien. Op die manier streeft het project ernaar een duurzame, flexibele en inspirerende omgeving te creëren waar creativiteit en gemeenschap zij aan zij staan.