Brugge op nieuwbouw betrapt

“Enkel voorbij de dogma’s, de doctrines en vooral de routines wordt een vruchtbare ontmoeting van oud en nieuw mogelijk.
We kijken uit naar een architectuur die zonder exclusieven, zonder formalismen, zonder ingenomenheid en onbevangen het bestaande benadert en hierbij ‘het oude niet als voorbij en het nieuwe niet als belofte’ beschouwt.
Ze kan zich realiseren wanneer in een concrete situatie op een bewuste en gevoelige manier, en met de middelen van de architectuur, een concreet antwoord wordt gegeven.
Kwaliteit laat zich (h)erkennen…”

We kijken dus uit en trachten Brugge via een niet alledaagse wandeling te betrappen op nieuwbouw en kwaliteit te (h)erkennen.
Een wandeling die voor velen wellicht langs bekende wegen loopt, maar we doen de wandeling in groep en hopen dat precies de diskussie onderweg interessant, fel, maar vooral eerlijk kan zijn.
Verschillende auteurs van de projekten wachten ons op de route af, wat de diskussie niet hoeft te doen verstommen. Ook voor hen is het boeiender een eerlijke mening te horen.

BRUGGE OP NIEUWBOUW BETRAPT: EEN HISTORIEK

Brugge heeft een traditie van krampachtigheid ten overstaan van hedendaagse architektuur.
Eind van de 19e eeuw, begin 20e eeuw legde men zich toe op het onderbouwen van de middeleeuwse mythe en kregen architekten, middels fraai geïllustreerde katalogi, prettig geregelde instrukties hoe kunstige ‘laat middeleeuwse’ ‘vieux-neuf’ te produceren tot “cieraet en dekoratie” van de stad.
Rond de eeuwwisseling wordt het historiserende pastiche-nieuwbouw-veld verbreed en worden zelfs wedstrijden voor typegevels uitgeschreven voort te brengen in de Brugse bouwtranten tussen de 14e en de 18e eeuw!
Na de eerste wereldoorlog geraakt het kreatieve elan van de vieux-neuf uitgeblust en wordt de beeldvorming lange tijd ongeïnspireerd in gang gehouden, middels pragmatische regels over het gebruik van bakstenen, gevelgeleding, zadeldaken en kleinhouten. Huib Hoste, die enige tijd vruchteloos trachtte een hedendaagse aanpak ingang te doen vinden, week uit. Pas na het charter van Venetië (1964) kwam het vieux-neuf principe op lossere schroeven te staan.
De ‘stichting Marcus Gerards’ (1965) reageerde tegen willekeurige afbraak en vervanging. In 1972 werd de ‘stedelijke dienst voor Monumentenzorg’ opgericht. In 1972 kwam een structuurplan tot stand. In de laatste twee decennia begonnen schoorvoetend enkele nieuwe principes in de discussie binnen te treden: dat een bouwgeschiedenis nooit ophoudt (zelfs in Brugge). Dat een stad vele steden is. Dat naast elkaar nieuw nieuw moet zijn en oud oud. Dat het nieuwe de geest van onze tijd moet weerspiegelen maar het oude niet moet overtroeven. Dat ook tegenstellingen en breuken tot een eenheid kunnen groeien. Dat authenticiteit, waarachtigheid, actualiteit uiting geven aan een reëel respekt voor de historische gelaagdheid van een stad… Principes die sceptisch en weerstand ontmoeten.
Anders dan hun bezorgde voorgangers een eeuw vroeger, willen de protagonisten weliswaar niet meer de middeleeuwse mythe bouwen, maar het daarbij passend dekor en beeldvorming vasthouden. Brugge die ‘scone’.
Inmiddels was de ‘beker’ van de moderne architektuur aan de stad voorbijgegaan en zijn we in een pluralistische architektuursituatie beland waarin vernaculaire, neo-rationalistische, postmoderne, neo-moderne wegen worden bewandeld. Zelfs de vieux-neuf pastiche wordt via postmoderne historiserende weg weer ingehaald. Anders dan in andere steden mengt ook de bevolking zich fel in het debat dat tussen architekten, stadsbestuur en kommissies gevoerd wordt en op tekentafels middels series gevelvarianten verder wordt gestreden. Wat dit recent opleverde, willen we in een wandeling door Brugge op 5 december betrappen.

Marc Felix (bron: ‘Brugge Herzien’ H. Stijnen)