Kosmos: Sonificatie van de ruimte

Poème Electronique van architect-schilder Le Corbusier, componist Edgard Varèse en architect-componist Iannis Xenakis was de multimediasensatie van Expo ’58. Opdrachtgever Philips had echter van meet af aan een eigen idee over het spel van kleur, licht en geluid. Architect Jan de Heer en componist Kees Tazelaar maakten in Van harmonie naar chaos een nauwkeurige analyse van Le Corbusiers oorspronkelijke, nooit uitgevoerde scenario. Zij brengen hun verhaal én hun volledig nieuwe overrompelende reconstructie.

Poème électronique

Het werk staat bekend als de multimediavoorstelling die op de Wereldtentoonstelling van 1958 te Brussel in het Philipspaviljoen vertoond werd. Het visuele deel was bedacht door de architect en schilder Le Corbusier. Samen met Iannis Xenakis was hij ook de ontwerper van het Philipspaviljoen. Het muzikale deel bestond uit twee gedeelten: een elektronisch stuk gecomponeerd door Xenakis dat bij het binnengaan van de voorstelling werd afgespeeld en een acht minuten durend elektronisch werk van Edgard Varèse. De gehele voorstelling werd volledig automatisch afgedraaid. Philips had voor haar presentatie op de Wereldtentoonstelling van meet af aan een eigen idee over een spel van kleur–licht–geluid, dat botste met de plannen van het team waarmee het in zee was gegaan. Uiteindelijk gingen Le Corbusiers visuele show en Xenakis’ muzikale bijdrage daardoor te gronde: op de Wereldtentoonstelling 1958 werd een Philips-versie van Le poème électronique vertoond.

Jan de Heer, architect, en Kees Tazelaar, componist, schreven een boek Van harmonie naar chaos waarin ze op basis van een nauwkeurige analyse van het oorspronkelijke scenario van Le Corbusier een volledig nieuwe reconstructie van Le poème électronique voorstellen.

Jan de Heer (Schiedam, 1948) is een architect die woont en werkt in Rotterdam.
Al meer dan veertig jaar publiceert hij over architectuur en daaraan gerelateerde kunsten.
Hij is een expert in het werk van de Franse architect Le Corbusier.
Zijn meest recente publicaties over dit laatste onderwerp zijn:
Jan de Heer, The Architectonic Colour: Polychromy in the Purist Architecture of Le Corbusier. Rotterdam: 010 Publishers, 2008.
Jan de Heer, ‘Polychromy’ in Olivier Cinqualbre, Frédéric Migayrou, Le Corbusier: Mesures de l’homme. Paris: Ed. du Centre Pompidou, 2015.
Jan de Heer, ‘Léger – Le Corbusier’ in Katia Baudin, ed., Fernand Léger: Painting in Space. München: Hirmer Verlag, 2016.
Jan de Heer & Kees Tazelaar, From Harmony to Chaos: Le Corbusier, Varèse, Xenakis and Le poème électronique. Amsterdam: 1001 Publishers, 2017.

Kees Tazelaar (Den Haag, 1962) is componist.
Hij geeft les aan het Instituut voor Sonologie / Koninklijk Conservatorium sinds 1993 en hoofd Sonologie sinds 2006.
Naast zijn eigen compositorische werk heeft Kees Tazelaar zijn studio veelvuldig gebruikt voor reconstructies van in historisch opzicht belangrijke elektronische composities van Gottfried Michael Koenig, György Ligeti, Edgard Varèse, Jan Boerman, Dick Raaijmakers en Konrad Boehmer.
Hij was twee keer Edgard Varèse Guest Professor aan de Technische Universität Berlin, waar hij in 2013 zijn PhD behaalde met het proefschrift On the Threshold of Beauty: Philips and the Origins of Electronic Music in the Netherlands 1925–1965. (ISBN 978-94-6208-065-2).

Beide heren brengen hun verhaal in het Concertgebouw te Brugge.