Adolf Loos

Adolf Franz Karl Viktor Maria Loos (°Brno, 10 December 1870 – †Kalksburg, 23 August 1933) was een Oostenrijks en Tshechisch architect.

Hij was de zoon van een steenhouwer. Tot verdriet van zijn moeder wilde hij het familiebedrijf niet overnemen. In plaats daarvan studeerde hij aan de Technische Hogeschool te Rechenberg en architectuur te Dresden. Vervolgens vertrok hij naar de Verenigde Staten, waar hij werkte als metselaar, vloerenlegger en bordenwasser. Loos was onder de indruk van de Amerikaanse architectuur en bewonderde de Amerikaanse architect Louis Sullivan. Hij keerde terug naar Europa en begon in 1898 een architectenbureau te Wenen. Loos begon ook zijn eigen architectenopleiding. In 1928 besloot hij zich weer geheel aan zijn architectenbureau te wijden.

Behalve door zijn ontwerpen is Loos vooral bekend geworden als tegenstander van de Art Nouveau-beweging. Hij vond dat architectuur bepaald diende te worden door de rede. Overbodige ornamenten moesten worden geschrapt. In zijn lezing “Ornament en misdaad” uit 1908 (Ornament und Verbrechen) werkte hij de gedachte uit dat vooruitgang van een cultuur verbonden is met het terugdringen van ornamentiek, en dat het een misdaad was om ambachtslieden hun tijd te laten verspillen aan ornamenten die alleen maar het moment dichterbij brachten waarop een voorwerp ouderwets was geworden. De meest primitieve samenlevingen gebruikten dan ook veel ornamenten, meende Loos, terwijl de meest geavanceerde geen overbodige ornamenten kennen, of op zijn minst ornamentiek trachten tegen te gaan als die geen zinvol doel heeft. Werk zoals het Michaelerhaus in Wenen laat overigens zien dat Loos geen totale afkeer van versiering had. Hij paste onder meer zeer decoratieve materialen zoals marmer toe. Loos’ gezichtspunten zijn kenmerkend voor de moderne architectuur van het functionalisme, waarvan de bekendste slogan “Vorm volgt functie” luidt.